Frika nga kanceri: Pse libri “Një ditë tjetër” na përball me ankthet tona më të thella!
E Enjte 2 Tetor 2025, 19:07
Dritare.net
Rudina Xhunga ia kushtoi Tregimin e Ditës, librit “Një ditë tjetër” të gazetares Mira Kani, një vepër që ngacmon plagët tona më të thella dhe ankthet më të fshehura. Frika nga kanceri, veçanërisht ai i gjirit, është një ndjenjë universale që shpesh na bën ta shtyjmë përballjen me të. Kjo sëmundje nuk është thjesht një diagnozë mjekësore; ajo merr jetë, merr nëna, vajza dhe gra, duke u bërë një simbol i brishtësisë njerëzore. Spitali, një koncept abstrakt për shumicën, bëhet befas një realitet konkret dhe i dhimbshëm kur sëmundja troket në derë. Duke folur për kancerin, ne nuk e afrojmë atë, por përkundrazi, ndihmojmë në ndryshimin e diskursit dhe realitetit. Libri nuk është një akuzë direkte, por një pasqyrë e dhimbshme që vë gishtin në plagën e mungesës së besimit, duke treguar të vërtetën që sëmundja nxjerr në pah pa filtra dhe pa gënjeshtra.
Skandali i onkologjikut: Kur sistemi shëndetësor bëhet kanceri vetë
Mungesa e besimit te sistemi shëndetësor shqiptar nuk është një perceptim, por një realitet i hidhur që kulmon në pavijonin e Onkologjikut. Një skandal tronditës i zbuluar së fundmi tregon se shefja e shërbimit kishte dalë në pension që në vitin 2021, por pavijoni për vite me radhë u la në mëshirën e konflikteve, skandaleve të korrupsionit dhe sherreve të brendshme. Këto nuk janë thjesht probleme administrative; ato kanë një kosto njerëzore. Kur mjekët vendosin arbitrarisht se kush do t'i marrë ilaçet jetike dhe kush jo, ata vendosin se kush do të jetojë e kush do të vdesë. Ky kancer brenda sistemit, i ushqyer nga kompromiset politike dhe interesat personale, e bën vdekjen më të afërt dhe më të sigurt për pacientët. Ndryshimet e fundit në drejtimin e shërbimit janë një hap i parë, por plaga është e thellë dhe kërkon një ndërhyrje rrënjësore për të pastruar një mjedis ku sherret mes drejtuesve shtojnë ankthin dhe vdekjet.
Publik apo privat? Dilema e pacientit me kancer në kaosin e shëndetësisë shqiptare
Zgjedhja e gazetares Mira Kazhani për t'u kuruar në sistemin privat, brenda dhe jashtë Shqipërisë, nuk është një rast i izoluar, por simptomë e një problemi më të madh. Përballë një pavijoni onkologjik publik të zhytur në kaos dhe konflikte, pacientët që kanë mundësi financiare detyrohen të kërkojnë një rrugë tjetër. Kjo krijon një ndarje të dhimbshme në shoqëri, ku mbijetesa mund të varet nga statusi ekonomik. Por çfarë i shtyn pacientët drejt kësaj zgjedhjeje? Mbingarkesa ekstreme e mjekëve në sistemin publik, e cila ua bën të pamundur të ofrojnë kujdesin dhe mbështetjen e nevojshme emocionale. Pacienti ndihet i vetëm dhe i pambrojtur, duke kërkuar zgjidhje alternative, qoftë te mjekësia popullore apo te inteligjenca artificiale, në një përpjekje dëshpëruese për të gjetur një fjalë shprese që sistemi publik nuk arrin ta ofrojë. Kjo largon pacientin dhe e lë jetën e tij në mëshirë të fatit dhe neglizhencës.
Mposhtja e frikës: Si parandalimi dhe aleanca mjek-pacient mund të shpëtojnë jetë!
Frika nga kanceri shpesh na bën të kthejmë kokën mënjanë, si një pasagjer në avion që nuk do të dëgjojë udhëzimet e sigurisë nga frika se më e keqja do të ndodhë. Ky mohim, megjithatë, është armiku më i madh në luftën kundër sëmundjes. Mbijetesa fillon me një hap të thjeshtë: parandalimin. Njohja e trupit tënd, kontrolli i rregullt i gjirit dhe kryerja e mamografive, veçanërisht gjatë muajit ndërgjegjësues të tetorit, janë veprime që shpëtojnë jetë. Por përtej parandalimit, çelësi i fitores është aleanca mes pacientit dhe mjekut. Në këtë betejë janë tre palë: pacienti, mjeku dhe kanceri. Fitorja arrihet kur pacienti dhe mjeku bëhen bashkë, dy kundër një. Nëse pacienti dorëzohet dhe bëhet me sëmundjen, mjeku nuk ia del dot i vetëm. Zgjedhja për të luftuar krah mjekut është vendimi më i rëndësishëm që një pacient mund të marrë.
Kaosi në portat e QSUT-së: Përballja e parë e pacientit me një sistem të sëmurë!
Përpara se një pacient të arrijë te mjeku, ai duhet të përballet me kaosin në portat e Qendrës Spitalore Universitare 'Nënë Tereza' (QSUT). Kjo përvojë e parë është shpesh traumatizuese. Një rrëmujë e madhe te parkimi dhe sjellja e tmerrshme e policisë private në hyrje të urgjencës krijojnë një mjedis armiqësor dhe stresues. Këta punonjës të sigurisë private, të përshkruar si 'llahtarë nga shumëkush', jo vetëm që nuk dinë të sillen, por e përkeqësojnë ankthin e një njeriu të sëmurë. Imagjinoni të jeni duke luftuar me një diagnozë si kanceri dhe të duhet të përballeni me këtë mur arrogance dhe kaos te pranimi. Ky nuk është një problem i izoluar, por një simptomë e një sistemi të sëmurë, ku porta e hyrjes reflekton kaosin e brendshëm. Kjo është arsyeja pse shumë, si autorja Mira Kazhani, zgjedhin të anashkalojnë këtë sistem, sepse përballja me të kërkon një energji që duhet ruajtur për luftën me sëmundjen.
Të shkruash për të shpëtuar: Fuqia e rrëfimit të zhveshur në librin e Mira Kazhanit!
Libri 'Një ditë tjetër' sipas Rudinës i ngjan një rrëfimi të shkruar 'lakuriq', shtrirë në një krevat operacioni, me sytë mbyllur të mos shohë kush e shikon. Mira flet pa doreza, pa akuza dhe pa vetëviktimizim. Ky akt i të treguarit me vërtetësi të plotë, duke hapur kraharorin për të treguar gjithçka, është një formë e fuqishme çlirimi dhe shpëtimi. Në një shoqëri ku zhveshja shpesh shoqërohet me turp, autorja thyen këtë tabu duke treguar sëmundjen e saj. Ajo nuk kërkon të gjykohet, por thjesht të tregojë për të shpëtuar, dhe ia ka dalë. Ky guxim për të qenë vulnerabil përballë një realiteti të vështirë, ku vetë 'shëruesi', sistemi shëndetësor është i sëmurë, e bën rrëfimin e saj jo vetëm një dëshmi personale, por edhe një akt universal force.
Kostoja e mbijetesës: Beteja financiare dhe emocionale pas diagnozës së kancerit
Vendimi për të jetuar pas një diagnoze kanceri vjen me një kosto të madhe, si financiare ashtu edhe emocionale. Për ata që nuk mund t'i besojnë sistemit publik, rruga e vetme është ajo private, e cila është jashtëzakonisht e kushtueshme. Faturat e shtrenjta të operacioneve dhe trajtimeve kërkojnë që pacienti të vazhdojë punën, shpesh duke e fshehur betejën e tij nga bota. Imagjinoni forcën që duhet për të qenë në punë, për të intervistuar njerëz, pa treguar kurrë për kancerin që po lufton brenda teje, vetëm sepse paratë e muajit nevojiten për të paguar faturat mjekësore. Kjo është një sfidë e jashtëzakonshme që tregon se lufta nuk është vetëm me sëmundjen, por edhe me një sistem që nuk ofron siguri. Vendimi për t'u bërë 'me mjekun' dhe jo 'me sëmundjen' është thelbësor, por ai shoqërohet me sakrifica të mëdha që vetëm ata që e kanë kaluar mund ta kuptojnë.
Thirrje për llogaridhënie: Përgjegjësia e politikës për të shëruar sistemin shëndetësor
Përgjegjësia për krizën në shëndetësi nuk bie vetëm mbi mjekët, por mbi ata që drejtojnë sistemin. Ministrat e Shëndetësisë kanë detyrën a pare për të siguruar që spitalet të jenë vende shërimi, jo fusha beteje për interesa personale dhe ego. Apeli është i qartë dhe i drejtpërdrejtë për ministren aktuale, një mjeke, shkencëtare dhe me zemër: të ndërhyjë për të rregulluar sherret e brendshme që shkatërrojnë karriera dhe largojnë pacientët. Spitali ekziston për pacientin. Kur besimi humbet, siç ka ndodhur me repartet e sëmundjeve të rënda, dhomat mbeten bosh jo sepse nuk ka të sëmurë, por sepse njerëzit kërkojnë shpresë diku tjetër. Rikthimi i besimit është detyra më urgjente e atyre që kanë marrë përsipër të drejtojnë, përpara se të jetë tepër vonë.
Thyejmë heshtjen, mposhtim turpin: Zërat e grave që luftojnë kundër kancerit
Beteja kundër kancerit nuk është individuale; ajo është kolektive. Zëri i Mira Kazhanit i bashkohet zërave të shumë grave të tjera, si Ina Kasimati, Alketa Cukalla, Nina Jaco dhe shumë të tjera, disa prej të cilave nuk janë më mes nesh, por dëshmia e tyre mbetet. Ekziston një turp i pashpjegueshëm që i pengon shumë gra të flasin për sëmundjen e tyre. Kjo heshtje dhe kjo frikë vetëm sa forcojnë sistemin në anën e tij të keqe. Kur ne flasim, kur bëhemi bashkë dhe e thyejmë këtë mur turpi, ne e detyrojmë sistemin të na dëgjojë dhe të na mbrojë. Libri 'Një ditë tjetër' nuk është thjesht një histori personale; është një ftesë për të gjitha gratë dhe vajzat që të marrin fuqi nga njëra-tjetra, të flasin hapur dhe të luftojnë jo vetëm për jetën e tyre, por edhe për një sistem më të mirë për të gjithë.
Vjeshta e autoreve: Pse librat e grave po dominojnë tregun shqiptar?
Skena letrare shqiptare po përjeton një moment të veçantë: librat më të shitur dhe më të lexuar këtë vjeshtë janë shkruar nga gra. Autore si Ledia, Lea dhe Mira po kryesojnë listat, duke sjellë histori të fuqishme dhe zëra autentikë. Në këtë konkurrencë të shëndetshme, libri 'Një ditë tjetër' i Mira Kanit meriton një vëmendje të veçantë. Siç thotë Elena Kadare, është shumë më e vështirë të mbijetosh dhe të krijosh 'këtu', në Shqipëri, sesa jashtë saj. Libri i Mirës nuk është thjesht një vepër letrare; është një dëshmi mbijetese në kushte tejet të vështira, një akt guximi që tejkalon letërsinë. Ndërsa çdo libër ka vlerën e tij, rrëfimi i Mirës vjen nga një betejë reale për jetën, ekzistencën dhe shkrimin, dhe për këtë arsye, ai qëndron si një testament force që e bën atë moralisht fitues.
Tabelë qitjeje: Sakrifica e grave për të mbijetuar në arenën publike shqiptare
Të jesh një grua me zë në Shqipëri do të thotë të jesh një tabelë qitjeje. Gazetaret, mjeket, drejtoreshat, ministret, të gjitha përballen me një valë komentesh të tmerrshme, shtazarake dhe të çmendura, të cilat synojnë t'i denigrojnë dhe t'i heshtin. Mbijetesa në këtë mjedis thellësisht maskilist dhe plot pakënaqësi, ku njerëzit kërkojnë gjithmonë një fajtor, është një sakrificë e madhe. Këto gra nuk dalin në ekran apo në publik për t'u pështyrë; ato dalin për të ndarë diçka nga vetja, për të bërë punën e tyre me guxim, pavarësisht kostos personale dhe familjare. Prandaj, qëndresa e tyre nuk duhet parë si diçka e zakonshme, por si një akt i jashtëzakonshëm force që meriton respektin më të thellë, jo sulme të ulëta.
Eja të rrimë: Thirrja për të sfiduar kancerin e shoqërisë shqiptare!
Në një vend ku thirrja dominuese është 'eja të ikim', qëndron një kundër-thirrje më e vështirë, por më e nevojshme: 'eja të rrimë'. Kjo është thirrja e atyre që besojnë te njerëzit që qëndrojnë, mbijetojnë dhe ia dalin pa kushte. Gratë që tregojnë historitë e tyre janë shembulli më i mirë i kësaj force. Ato nuk i mbijetojnë vetëm kancerit të gjirit, por edhe kancerit të shoqërisë, kancerit të sistemit dhe kancerit të mentalitetit që kërkon të fajësojë tjetrin. Mbijetesa në një vend të vogël si Shqipëria, me pamundësitë e saj, është një sfidë e përditshme. Duke shkruar dhe folur, këto gra jo vetëm që shërojnë veten, por krijojnë një zë të madh e të rëndësishëm që na jep të gjithëve arsye për të besuar dhe për të qëndruar.
Tregimin e plotë nga Rudina Xhunga mund ta gjeni në Youtube në linkun më poshtë!/dritare.net
