129 ditë që tronditën Uashingtonin: Bilanci i Musk në qeverinë Trump
E Premte 30 Maj 2025, 13:01
Dritare.net
BBC
Pas vetëm 129 ditësh në qeveri, miliarderi Elon Musk mbyll kapitullin e tij si drejtues i Departamentit të Efiçencës Qeveritare (Doge), një eksperiment i pazakontë që la gjurmë të thella në Uashington dhe më gjerë.
I quajtur nga vetë Presidenti Trump si "shpëtimtari i shpenzimeve publike", Musk u largua mes polemikash, lavdërimesh, ndërhyrjesh ndërkombëtare dhe disa përpjekjeve për të hyrë në sistemet e Departamentit të Thesarit.
Një bilanc i diskutueshëm: Nga $2 trilion në $150 miliard
Kur u emërua në fillim të vitit, Musk pati një mision të thjeshtë në letër: të ulte shpenzimet qeveritare. Fillimisht premtoi një kursim prej $2 trilionësh, që më pas u reduktua në $1 trilion, e përfundimisht në $150 miliard. Sipas Doge, kursimet kapën vlerën e $175 miliard falë:
Shitjeve të aseteve publike
Anulimit të qirave dhe granteve
Reduktimit të stafit federal me 260,000 punonjës
Fshirjes së pagesave të dyshimta dhe “rregullimeve” të rregulloreve
Por një analizë e BBC-së vuri në dyshim shumë prej këtyre shifrave, duke vënë në pah mungesën e transparencës dhe dokumentacionit mbështetës.
"Ne do bëjmë gabime", tha Musk – dhe i bëri
Reduktimet e shpejta të stafit shkaktuan kaos në disa agjenci kritike. Në një rast të rëndë, Musk urdhëroi pushimin nga puna të dhjetëra specialistëve në Administratën Kombëtare për Sigurinë Bërthamore, përpara se urdhri të anulohej nga gjykata. Në një tjetër rast, një rajon i Mozambikut u ngatërrua me Gazën dhe i ndërpriten fondet e ndihmës.
“Do të bëjmë gabime. Por do t’i korrigjojmë shpejt,” tha Musk, me një qëndrim sfidues dhe karakteristik.
Mosmarrëveshje etike: biznesi apo shteti?
Roli i Musk si “punonjës special i qeverisë” solli shqetësime për konflikt interesi. Me kontrata prej miliarda dollarësh nga qeveria amerikane për SpaceX, dhe përfitime potenciale për Starlink e Tesla, prania e tij në Kabinetin Trump u kritikua nga ligjvënës demokratë dhe etikistë.
Në mars, veturat Tesla u vendosën në oborrin e Shtëpisë së Bardhë si “simbol efikasiteti”, duke shkaktuar reagime për përdorim të platformës shtetërore për promovim privat.
Ndikimi global: Shuarja e USAID
Nën drejtimin e Musk, më shumë se 80% e programeve të USAID – agjencia kryesore për ndihmë ndërkombëtare – u mbyllën brenda gjashtë javësh. Projektet që ndihmonin refugjatë, siguroni vaksina ose ofronin mbështetje për komunitete vulnerabël në vende të konfliktit, u ndërprenë pa paralajmërim.
Në vend të USAID, shumë nga funksionet e saj u zhvendosën tek Departamenti i Shtetit – një lëvizje që analistët e politikës së jashtme e përshkruan si “goditje për fuqinë e butë amerikane”.
Teoritë e konspiracionit në nivel kabineti
Musk nuk u përmbajt nga postimet në platformën e tij, X, edhe gjatë kohës në detyrë. Nga pretendimet për “zhdukjen” e rezervave të arit në Fort Knox, tek përhapja e teorive për “gjenocid ndaj Afrikaneve” në Afrikën e Jugut, narrativat e tij u bënë pjesë e diskutimeve zyrtare në Shtëpinë e Bardhë.
Në një takim me Presidentin Ramaphosa, Trump u referua pikërisht këtyre pretendimeve – një moment që shënoi tension të hapur diplomatik me Pretorian.
Një ndarje pa ndarje?
Pavarësisht largimit, Presidenti Trump deklaroi se “Elon nuk do largohet kurrë vërtet” dhe se do të mbetet një këshilltar “i përhershëm, në zemër dhe në veprim”.
Vetë Musk, në një postim në X, falënderoi Trump për mundësinë “të tregojë se sa pak qeveri na duhet në të vërtetë”.
Trashëgimia e Musk në qeveri: revolucionar apo katastrofik?
Elon Musk hyri në qeveri me premtimin për të riformatuar burokracinë amerikane si një startup. Ai la pas një gjurmë të thellë – ndoshta të pakthyeshme – në mënyrën si e konceptojmë shtetin, shpenzimet dhe përgjegjësinë publike.
Ndërsa një pjesë e publikut e sheh si hero kundër “shtetit të thellë”, të tjerë e shohin si simbol të përhapjes së kaosit teknokratik dhe mosbesimit ndaj institucioneve.
A ishte ky një eksperiment që do të përsëritet apo një devijim historik?
Koha do të tregojë – por “Doge” mbetet një emër që do të ngjallë debat për shumë kohë./L.F-dritare.net
