Marrë nga romani i sapobotuar, "Të fshehtat e treguara"!
Ëndërr e gjatë. Dhe, e gjerë.
E pa skaj.
Dhe, e pa fund.
Si gjithësia. E Ajnshtajnit!
Vetëm në ëndrra mund të jetë e përmbajtur gjithësia,
them unë.
E kush je ti? Më pyet dikush që s’e shoh.
Unë jam ëndërrimtari, i përgjigjem; po ti kush je?
Unë jam shpjegimtari. Sundimtari.
Ëndërrimtari e shpjegimtari bashkë! Ëndërrimtari e
sundimtari - veçuar!
E pabesueshme! I them unë tregimtari.
Bardhi, do të thonë lexuesit.
Tregoje, tregoje, më thotë, mos ngurro, hiç mos ngurro!
Do të ma shpjegosh siç është apo do të ma bësh qejfin.
Dëgjojeni këtë ëndërr! S’dihet a do e dëgjoni dhe shpjegimin!
Jemi në një godinë, të cilën nuk di si ta quaj më saktësisht se godinë: pallat, rrokaqiell, saraj, saraj sulltanor, ngrehinë. Pallat i një pasaniku të ri të çmendur prej pasurisë! I quajtur milioner politik. Rrokaqiell i ndonjë fukaraje që përpiqet të rrisë pa masë atë që s’e meriton! Saraj i një sulltani të gjallë, i cili ka vdekur me të gjitha të tjerat, përpos me trupin!
Shtatorja që më rri parasysh e mashkullit është vendosur në anën e djathtë të rrugicës së oborrit, kurse e gruas në anën e majtë po të së njëjtës rrugicë. Në veshët, edhe në të dobësuarin, më jehojnë fjalët, në të vërtetë, fjalimet e këtij njeriu, që kisha dëgjuar shpesh tani e nëntë vjet. Ngjitem shkallëve të mermerta, në fund të të cilave ndahen tri korridore: ai që çon drejt është më i gjati, sigurisht dyfish më i gjatë, më thotë një rojtar që sillet nëpër to, se dy të tjerët: se i majti dhe i djathti. Në fund të tij janë fotografitë e nëntë njerëzve, që s’i kisha parë prandaj as dëgjuar ndonjëherë. Mes tyre është fotografia e Nënës Tereze: fotografia e saj në moshën kur ishte bërë e lavdishme dhe fotografia në moshën e re, kur ende jetonte në vendlindje. Zamirja ma lëshon dorën!
Çka ke, çka ndodhi? E pyes.
Po më vjen keq prej Nënës Tereze të më shohë kështu dorë për dore me ty, ani në këtë moshë në të cilën jemi! Ndoshta edhe ajo dikur, kur ishte e re, ia ka dhënë dorën ndonjë djali që donte.
Ndoshta.
Ti nuk beson, por dikur shenjtoret e ardhshme para se të shpalleshin shenjtore, nuk u janë shmangur as joshjeve, as nanurisjeve, as hatërllëqeve, madje as përkëdheljeve të meshkujve.
Ti nuk beson, por të tjerë thonë se disa shenjtore edhe sot nuk u shmangen përkëdheljeve të meshkujve. Si në fillim ashtu edhe në fund të korridorit të gjatë, janë dy korridore anësore, natyrisht më të shkurtra sesa kryesori. Në muret e tyre ka çka s’ka! Ma tërheqin vëmendjen shqiponjat e balsamosura me krahë të hapur, kurse vetëm dy prej tyre, më të mëdhatë, me krahë të palosur për trupi.
Në të dyja këto korridore janë nga nëntë dyer. I çelim dyert e para, të treta, të gjashta e të nënta në të dyja korridoret dhe i shikojmë dhomat. Të gjitha janë njësoj të mobiliuara: shtrati për dy persona, dy tryeza të vogla me llambë të kaltër te kokat, një pasqyrë e madhe me kornizë arre të punuar prej ndonjë mjeshtri, artist i vërtetë i Rilindjes italiane karshi shtratit! Dy varëse po ashtu prej drurit të arrës. Dhe një dollap po ashtu prej drurit të zier të arrës, i punuar prej të njëjtit mjeshtër, që e kishte punuar edhe kornizën e pasqyrës.
Jo vetëm dollapi, tryezat, varëset, këtu herë të nevojshme e herë të panevojshme, por edhe korniza e pasqyrës, edhe shtrati, natyrisht pa dyshekun, edhe jastëkët dhe jorganët besoj janë blerë në tregjet e lira të Parisit, Romës a të ndonjë qyteti a qyteze franceze a italiane.
Ku e di ti?
Si shumica e grave dhe vajzave tona kisha qejf, kur isha e re, gjatë të shkoj nëpër tregje. Në to blihen sende të lira që këtu, te ne, mund të shiten shumë shtrenjtë tani për tani.
Kthehemi pas për t’i parë edhe dhomat e korridoreve të pjesës së parë të pallatit. I çelim dyert e para të korridorit të majtë e të korridorit të djathtë: njësoj si dyert që kishim parë. Nuk humbim kohë për t’i parë të tjerat.
Ngjitemi në katin e tretë, nëpër shkallë të mermerta si ato të katit të parë e të dytë, por të ngjyrës tjetër: të ngjyrës kafe. Ky kat s’ka korridor të gjatë dhe s’ka korridore anësore. Ka vetëm një derë të madhe, të lartë e të gjerë, pazakonshëm të gjerë. Kjo, në të vërtetë, ishte derë e përbërë prej dy krahësh. Derisa po e shikonim se si do ta çelim ajo çelet vetë dhe çelet pasi Zamirja e bën një rreth tri herë të përsëritur me të dyja duart e saj.
Çka bëre që u çel?
E mendova kodin e saj.
Vetëm e mendove?
Mjafton.
Ku e ke mësuar?
E kam mësuar vetvetiu duke e shikuar bravën e derës e jo prej leximit a dëgjimit.
Mund të mësohet edhe gjë tjetër ashtu?
Mund të mësohet parandalimi i vdekjes së papritur! Domethënë mund të parandalohet vdekja?
Varet e kujt.
E kujt, për shembull?
E despotit!
Kanë vdekur despotët.
Të dikurshmit, po jo të tashmit!
Bisedën na e ndërpret pamja e sallës - sallë e madhe, që ka zaptuar gjithë katin e katërt të Pallatit, që është e madhe sa një stadium futbollistik. Salla është përplot fytyra të maskuara që qëndrojnë në trupat, të cilëve u janë zgjatur pamatshëm duart. Janë shumë, shumë fytyra të maskuara në disa rreshta njësoj të gjatë dhe njësoj të larguar njëri prej tjetrit. Por, maskat janë të ndryshme, natyrisht siç janë të ndryshme fytyrat e njerëzve në njëmendësi. Disa janë më të mëdha, disa janë më të gjera, disa janë më të vrazhda, disa janë më të bukura, disa janë më të shëmtuara, kurse numri më i madh i tyre nuk mund të quhen as të bukura e as të shëmtuara. Mund të jenë bërë prej duarve të ndonjërit nga ata mjeshtrit e rrallë, që janë protagonistë të librit të Rozhe Kajoas së famshëm me titullin, o sa domethënës e të bukur, Lavdi dorës.
Nuk na bëjnë njësoj përshtypje të gjitha këto maska: është e kuptueshme, se disa na bëjnë përshtypje më shumë e disa më pak, natyrisht siç do të na bënin edhe ata të cilëve u janë vënë sikur të ishin këtu. Përshtypje më të madhe, ndërkaq, na bën maska në të cilën dhëmbët e buzës së epërme, posaçërisht të rrallë, e kishin mbuluar buzën e poshtme posaçërisht të trashë. Por, përshtypjen që na shkakton pamja e saj do ta harrojmë plotësisht në çastin kur prej asaj goje me dhëmbë që frikësojnë do të jehojë skëterrshëm zëri i shpjegimtarit:
Keni ardhur të na blini e do të vdisni!
Qofsh i mallkuar! Përgjigjet ëndërrimtari.
Mos u frikëso! Mos u frikëso! Janë maska në koka të vdekura!
E mora veten. Sytë më mbetën në arkivolin në të cilin ishte një kokë shumë e madhe. Pa maskë.
Mos e thëntë Zoti të jetë gjallë. Dhe me kaq mori fund ëndrra.
U zgjova i frikësuar mos do të përsëritet prapë! Ëndrra! Dhe, mos sundimtari do ta shpjegojë jo si ishte po si do të dëshirojë vetë, për nevojat e veta, ëndrrën time. Siç kishte shpjeguar vetë, siç kishte dashur udbashi ëndrrën e Xhezairit të Gjikës në vitin 1972!
Djersë të ftohta ma bëjnë ujë trupin!
Edhe ëndrra mund të paralajmërojë të keqen. Mallkimin./dritare.net
*Pjesa e shkëputur nga romani “Të fshehtat e Treguara”, shtëpia botuese Toena!
