Sekreti i rakisë që nuk të jep dhimbje koke! Si kultivohet kjo pije në Zabërzan!
E Diel 14 Dhjetor 2025, 13:01
Dritare.net
Në zemër të Skraparit, aty ku malet takohen me retë dhe historia fshihet në çdo gur, shtrihet fshati Zabërzan. Ky nuk është thjesht një vendbanim; është një monument i gjallë i traditës, mikpritjes dhe artit të lashtë të prodhimit të rakisë, një trashëgimi që pretendohet se daton që nga koha e ilirëve.
Një udhëtim i fundit në këtë zonë zbuloi jo vetëm bukuritë e peizazhit, por edhe shpirtin e paepur të banorëve të saj, të cilët me krenari ruajnë ritet e të parëve. Vizita në familjen Lame zbuloi një dritare të rrallë në jetën e përditshme dhe ritet solemne të zonës. Mikpritja në Zabërzan fillon me dollinë zabërzançe, një ritual kompleks dhe i kodifikuar dollish që shkon përtej thjesht pirjes së alkoolit.
Kjo dolli, e udhëhequr nga zoti i shtëpisë, është një formë e respektit shoqëror, ku çdo gotë ka një dedikim dhe një rend, duke transformuar tavolinën në një institucion të nderit dhe respektit reciprok. Përveç rakisë, tryeza mbushet me produkte karakteristike si pekmezi dhe rehani, ëmbëlsira natyrale të përftuara nga mushti i rrushit, të cilat dëshmojnë për aftësinë e grave të zonës, si zonja Flutura Lame, për të shfrytëzuar çdo dhuratë të tokës.
Por thelbi i Zabërzanit mbetet vreshtaria.
Naim Lame, një vreshtar i pasionuar, rrëfen transformimin e jashtëzakonshëm të bujqësisë lokale. Dikur, hardhitë ngjiteshin në lisa të lartë, një metodë arkaike që sfidonte gravitetin dhe ofronte rendimente modeste. Sot, pas betejave me sëmundje si filoksera, fshati ka kaluar në vreshtari moderne, duke kultivuar varietete si merloti, por pa harruar kurrë rrushin autokton. Naimi shpjegon me detaje teknike se si ndryshimet klimatike dhe temperaturat ekstreme po ndikojnë në ciklin e rrushit, duke detyruar vjeljen të nisë që në gusht, një fenomen i panjohur në dekadat e shkuara. Procesi i prodhimit të rakisë në Zabërzan është një shkencë më vete.
Banorët janë fanatikë të pastërtisë së produktit.
Midis përdorimit të kadeve të drurit kundrejt atyre plastike, Naim argumenton se druri i jep rakisë një butësi dhe cilësi të paarritshme nga materialet moderne. Mbi të gjitha, lufta kundër përdorimit të sheqerit të shtuar është një çështje nderi dhe shëndeti. Për banorët e Zabërzanit, rakia e vërtetë është vetëm ajo që vjen nga sheqeri natyral i rrushit, një 'ilaç' për zemrën dhe venat, dhe jo një përzierje industriale që dëmton mëlçinë.
Ky udhëtim në Zabërzan dëshmon se tradita nuk është thjesht ruajtje e së shkuarës, por përshtatje e vazhdueshme. Mes sfidave të emigrimit të të rinjve dhe kapriçove të klimës, familjet si ajo e Lamajve mbeten gardianë të një kulture që, përmes çdo pike raki, tregon historinë e një populli punëtor dhe krenar./dritare.net
