286 ditë në hapësirë/ Shihni ndryshimet dramatike në trupat dhe fytyrat e dy astronautëve të NASA-s
E Mërkurë 19 Mars 2025, 21:09
Dritare.net
Befasues dhe emocionues ishte momenti kur zbriti në Tokë anija kozmike e SpaceX, e cila solli dy astronautët Sunny Williams dhe Butch Wilmore.
Nga kapsula dolën dy persona të rraskapitur, me fytyra të lodhura. Ajo që nuk dukej, nën kostumet e tyre, ishin efektet në trup, të cilat mund t'i shoqërojnë përgjithmonë.
Williams, 59 vjeçe dhe Wilmore, 62 vjeç, do të qëndronin rreth dhjetë ditë në hapësirë në misionin Blue Origin, i cili u nis verën e kaluar. Problemet teknike me mjetin që e bënë të rrezikshëm kthimin e tyre i mbajtën ata në Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor deri më sot, kur u kthyen me një automjet SpaceX.
Personeli i NASA-s që i priste i vendosi menjëherë në barela, sepse ishin ende shumë të dobët për të ecur. Shumë teste do të pasojnë në qendrën e NASA-s në Hjuston.
Pasojat e mundshme për astronautët!
Mungesa e peshës bën që lëngu të grumbullohet në kokë, gjë që rrit presionin në sy. Duke qenë se qëndrimi në kushte mikrograviteti zgjatet, atëherë ndodh ndryshimi i formës së syrit me ënjtje të nervit optik, si dhe palosje në bebëzë.
70% e astronautëve kanë raportuar shikim të paqartë, një problem që mund të bëhet i përhershëm. Natyrisht, sa më gjatë të jetë qëndrimi në hapësirë, aq më të rrezikshme bëhen ndryshimet për astronautët.
Në të njëjtën kohë, presioni nga lëngu brenda kafkës, stresi dhe mungesa e gjumit mund të shkaktojnë një rënie të funksionit mendor. Astronautët përgjigjen më ngadalë, kanë mangësi në kujtesë, në vëmendje dhe në dallimin e rrezikut.
Problemet muskuloskeletore dhe pesha mikrograviteti i relakson së tepërmi muskujt dhe skeletin e njeriut. Një astronaut i moshës 30 deri në 50 vjeç do të humbasë gjysmën e forcës së tij në gjashtë muaj nga mikrograviteti, ai do ta rifitojë pas të paktën gjashtë javësh kur të kthehet në Tokë.
Muskujt lodhen më pak sepse nuk punojnë mjaftueshëm dhe gradualisht atrofizohen, ndërkohë që zvogëlohet edhe dendësia e kockave. Për këtë arsye, NASA rekomandon të paktën dy orë stërvitje në ditë për astronautët në ISS. Në Tokë, humbja e densitetit të kockave nuk korrigjohet aq lehtë dhe, siç pranojnë ekspertët, kjo mund të jetë e përhershme.
Ruajtja e peshës trupore rezulton të jetë një detyrë e vështirë për astronautët. Ata shpesh ndiejnë të përziera dhe humbasin shqisën e nuhatjes dhe shijes, duke rezultuar në humbje të oreksit. Për këtë arsye, ata ndjekin një dietë me kalori të lartë.
Në kushtet e mungesës së peshës, uji në trupin tonë, i cili përbën rreth 70% të peshës, sillet në mënyrë të çuditshme. Mbi 5 litra ujë "migrojnë" në kokë, gjë që e bën fytyrën të duket e fryrë dhe këmbët të vogla dhe të dobëta, si këmbët e pulës.
Edhe pse këto probleme zhduken 2-3 ditë pas kthimit në Tokë, ato lënë pas probleme serioze. Me rrjedhjen e ujit drejt pjesës së sipërme të trupit, rritet rreziku i mpiksjes së gjakut, gjë që mund të kërkojë trajtim në Tokë.
Edhe pse ISS-ja ka mbrojtje që mbron nga rrezatimi në hapësirë, mjedisi është qartësisht më i ngarkuar se në Tokë. Në praktikë, në një javë në hapësirë trupi thith rrezatim aq sa në një vit në Tokë dhe në fakt, në hapësirë burimet e rrezatimit radioaktiv janë më të ashpra se në Tokë.
Nuk përjashtohet dëmtimi i ADN-së me efekte që mund të arrijnë kancerogjenitet, ashtu siç nuk përjashtohet dëmtimi i sistemit nervor./K.C./dritare.net
