Nga Rexhep Qosja
Marrë nga romani i sapobotuar, "Të fshehtat e treguara"!*
Unë quhem Mendim, Mendim Butaku.
Emër e mbiemër interesant.
Ti mund të flasësh për ato filozofitë e shkruara, por jo
edhe për ato të jetuarat.
Unë nuk jam filozof, unë jam vetëm përkthyes.
Po, po, por t’i përkthen edhe shkrime filozofike.
Rrallë, shumë rrallë ndonjë!
Pashë se e kishe përkthyer një nga ata dialogët e Platonit. Me Platonin nuk hahet bukë sot.
Po me kë u ngrënka buka sot?
Me asnjë filozof, hahet me filozofinë e Atij, a e di ti kush
është Ai?
E di, e di. E di!
E cila është ajo filozofia e tij?
Më mirë se unë e di ti.
E di, e di, po nuk besoj se e di më mirë se ti.
Thuama shkurtimisht.
Dëgjo!
Askujt s’i rri gjithmonë kungulli mbi ujë.
Sot i rri e nesër i fundoset.
Sot ty, nesër atij e pasnesër mua.
Prej Sokratit, prej fatit të tij, mund të mësohet si të priten
të priturat e si të papriturat!
Me durim, në heshtje të parat e me po e jo e bujë të dytat.
Deri në moshën që e quajmë mosha e frytshme, në të gjitha pikëpamjet më e frytshmja, nuk mendohet për fundin. E fundin na e tregojnë të papriturat që u ndodhin të tjerëve. Si u zgurdullohen sytë, si u teren buzët, si u zbehen faqet, si u shteret zëri, si u thahen hormonet kur e mendojnë fundin. Nuk mendojnë se vdekja është domosdoshmëri e jetës, mbret i trupit dhe mbret i mendjes, mbret i të gjithëve: i të kamurit që s’ia di skajin pasurisë dhe mbret i lyparakut, që s’ka gjë pas shpirtit!
E lyparakut! Kush e ka thënë këtë?
Njeriu më i mençur i njerëzimit, i quajtur Uilliam Shekspir. Anglez, i varfër, thonë.
Nuk është e vërtetë kjo thënie: më të mençur se ai, Shekspiri, janë Buda, që nuk ka lënë libër, Jezui, që po ashtu nuk ka lënë libër të shkruar dhe Muhamedi, që ka lënë libër të madh, që i thonë Kur’an, që e ka folur, por ia kanë shkruar dëgjuesit e përkushtuar.
Prite burrërisht fundin, por mos harro se nuk është mirë të pendohesh në fund duke thënë se nuk ia ke provuar jetës gjithë të mirat! Të mirat s’provohen pa u provuar dhe të këqijat.
Të mirat na e bëjnë jetën të gëzueshme, kurse të këqijat na e bëjnë jetën të mendueshme. Gëzimet na argëtojnë kalueshëm, kurse të këqijat na bëjnë më të mençur amshueshëm.
Jetë nuk quajmë shumën e të mirave, as shumën e të këqijave, por shumën e të mirave dhe të këqijave bashkë.
Ti je shkrimtar, po? Shkrimtar jam.
Ti je përkthyes, po? Përkthyes jam.
Lexuesit e këtyre rreshtave do të pyesin se çfarë
shkrimtari je ti që mendon e shkruan duke u përpjekur t’i përngjash Niçes, Fridrih Niçes e do të duhej të shkruaje, do të thoshin ata lexues, duke u përpjekur të mos i përngjash askujt: as Niçes, as Dostojevskit, as Xhojsit, as Foknerit, as Makartit, as Markesit. As, as, as...! As jetës.
As jetës, as jetës?
E pse ashtu, thua ti si përkthyes?
Them ashtu, sepse po, po i përngjave jetës nuk do ta
kuptosh, prandaj, as ta durosh vdekjen.
Mosmarrëveshje e gjithmonshme është kjo mes folësit,
shkrimtarit dhe përkthyesit të fjalëve dhe shkrimeve të tij. Mes Mendim Butakut dhe Bardh përkthyesit, do të thonë lexuesit, jo të gjithë lexuesit, por vetëm ata që s’i duan butakët e as përkthyesit që s’janë në radhë të parë
shqipërues.
*Pjesa e shkëputur nga romani “Të fshehtat e Treguara”, shtëpia botuese Toena!/dritare.net
