Ky është qyteti nëntokësor poshtë Sazanit
E Shtunë 1 Nëntor 2025, 20:08
Dritare.net
Në një udhëtim të rrallë në ishullin strategjik të Sazanit, një grup ish-oficerësh ushtarakë, të cilët i kanë kushtuar vite të jetës së tyre shërbimit në këtë pikë kyçe të mbrojtjes shqiptare, kanë hapur dyert e kujtesës për të zbuluar një histori të pashkruar. Të udhëhequr nga ish-shefi i shtabit, Mustafa Beu dhe me kontributin e Xhoqi Bazos, ky eksplorim shkon përtej pamjeve të njohura turistike, duke u thelluar në zemrën e ishullit, qytetin e tij nëntokësor dhe jetën vibrante që dikur lulëzonte brenda tij.
Sazani, më shumë se një bazë ushtarake, ka qenë një qytet i mirëfilltë, i organizuar deri në detaje, rrëfen ai për gazetaren Lorena Fjolla në Dritare TV.
Baza ushtarake detare përbëhej nga regjimenti i katërt i siluruesve dhe një grup anijesh luftarake për mbrojtjen e ujërave territoriale. Infrastruktura përfshinte jo vetëm objekte ushtarake, si ofiçina e silurave dhe tunele për armatimet e rënda, por edhe një rrjet të plotë për jetën civile.
“Këtu ishin menza, restorante, dhoma kulture, hoteleri,” kujton Bazo, duke përshkruar një komunitet të plotë. Udhëtimi me ish-shefin e shtabit, Mustafa Beu, zbulon një kontrast dramatik mes të kaluarës së gjallë dhe të tashmes së braktisur. Rruga kryesore, dikur katër metra e gjerë dhe e betonuar, ku lëviznin lirisht makineri të rënda, sot është pothuajse e pakalueshme, e mbuluar nga bimësia.
“Kjo ka rreth 30 e sa vjet që nuk është mirëmbajtur,” thotë Beu. Ai tregon me nostalgji për jetën në ishull, shkollën tetëvjeçare “22 Tetori” me mbi 80 nxënës, dy kinema (njëra verore), qytetin sportiv, dhe lagjet e oficerëve me emra si “Lagja e Infermierisë” dhe “Lagja e Marinës”.
Ishulli ishte pothuajse i vetëmjaftueshëm, me një ekonomi ndihmëse që prodhonte gjithçka, nga perimet te frutat, duke furnizuar jo vetëm banorët, por duke dërguar prodhime edhe në Vlorë. Një nga pikat kulmore të vizitës është zbulimi i infrastrukturës nëntokësore, një qytet i tërë i fshehur, i ndërtuar për t'i bërë ballë një sulmi bërthamor.
Tunelet, spitalet, furrat e bukës dhe depot, të gjitha të ndërtuara brenda shkëmbit masiv të ishullit, dëshmojnë për rëndësinë strategjike të Sazanit.
“Ky objekt është shumë i fortë. Siç është lart, është edhe nën tokë,” shpjegon Beu pranë ndërtesës së komandës qendrore, e cila kishte një sistem të sofistikuar për mbledhjen dhe filtrimin e ujit të shiut.
Për të, djersa e derdhur për të ndërtuar dhe mbrojtur Sazanin është një pasuri kombëtare që nuk duhet të humbasë. Ndërsa ishulli qëndron në udhëkryqin mes ruajtjes së historisë dhe zhvillimit komercial, zëri i ish-oficerëve shërben si një kujtesë e fuqishme për vlerën e tij të paçmuar./dritare.net
