Kujdes këtë dimër. Si t’i shmangni virozat dhe gripin sezonal
E Premte 5 Dhjetor 2025, 10:10
Dritare.net
Me uljen e temperaturave dhe afrimin e muajve të ftohtë, gjithnjë e më shumë njerëz po përballen me ftohje, grip, bronkit dhe infeksione të tjera të rrugëve të frymëmarrjes. Në Shtetet e Bashkuara – por kjo vlen edhe për shumë vende të tjera – familje të tëra janë prekur nga viroza të ndryshme, ndërsa udhëtimet e shumta gjatë festave dhe mbledhjet familjare po kontribuojnë në përhapjen e sëmundjeve.
Ekspertja e shëndetit për CNN, Dr. Leana Wen, mjeke e urgjencës dhe profesoreshë në Universitetin George Washington, shpjegon se rritja e infeksioneve në dimër nuk është rastësi.
Pse dimri sjell më shumë sëmundje?
Sipas Dr. Wen, ka disa arsye kryesore pse sëmundjet e frymëmarrjes janë më të shpeshta gjatë muajve të ftohtë:
Së pari, njerëzit kalojnë më shumë kohë brenda ambienteve të mbyllura, në distancë të afërt me njëri-tjetrin. Dritaret shpesh qëndrojnë të mbyllura, ventilimi është i dobët dhe viruset përhapen më lehtë në shkolla, zyra, qendra tregtare dhe në shtëpi gjatë festave.
Së dyti, ajri i thatë i dimrit ndihmon viruset të mbijetojnë më gjatë në ajër dhe mbi sipërfaqe. Studimet tregojnë se disa viruse qëndrojnë infektuese për më shumë kohë në ambiente me lagështi të ulët – gjë që është tipike në dimër.
Së treti, udhëtimet dhe grumbullimet masive për festa, festa familjare, dasma apo evente shtojnë shumë rrezikun e transmetimit. Aeroportet, autobusët, avionët dhe trenat bashkojnë njerëz nga vende të ndryshme, duke e bërë përhapjen e viruseve më të shpejtë dhe më të gjerë.
Si të ulim rrezikun e infektimit?
Edhe pse është e vështirë të shmangësh plotësisht sëmundjet, Dr. Wen thekson disa masa shumë efektive për ta ulur rrezikun:
Vaksinimi është një nga mënyrat më të rëndësishme të mbrojtjes. Marrja e vaksinës kundër gripit, vaksinës së përditësuar kundër Covid-19 dhe vaksinës kundër RSV (për personat e përshtatshëm) ndihmon në uljen e rrezikut për sëmundje të rëndë dhe shtrim në spital.
Higjiena e duarve mbetet thelbësore. Duart duhet të lahen rregullisht me ujë dhe sapun për të paktën 20 sekonda, sidomos pas kollitjes, teshtitjes, përdorimit të transportit publik dhe para ushqimit. Në mungesë të ujit dhe sapunit, mund të përdoret dezinfektues me bazë alkooli.
Mbajtja e maskës, veçanërisht në ambiente të mbyllura dhe të mbipopulluara, mund të jetë një shtresë shtesë mbrojtjeje. Kjo është veçanërisht e rëndësishme për të moshuarit, personat me sëmundje kronike (si diabeti, astma apo sëmundjet e zemrës) dhe ata me imunitet të dobësuar.
Ajrosja e ambienteve është një tjetër masë shumë e dobishme. Hapja e dritareve, përdorimi i ventilatorëve apo i filtrave specialë të ajrit (HEPA) ndihmon në uljen e sasisë së viruseve në ajër. Nëse moti e lejon, mbledhjet në ambiente të hapura janë shumë më të sigurta sesa brenda.
Dhe më e rëndësishmja: nëse jeni të sëmurë, qëndroni në shtëpi. Shmangni shkuarjen në punë, shkollë apo evente familjare, në mënyrë që të mos rrezikoni shëndetin e të tjerëve.
Çfarë të bëjmë kur sëmuremi?
Shumica e infeksioneve të frymëmarrjes mund të trajtohen në shtëpi. Rekomandohet:
Pushim i mjaftueshëm
Konsum i lëngjeve (ujë, supë, pije me elektrolite)
Ushqim i lehtë, por ushqyes
Testimi për grip ose Covid-19 mund të jetë i dobishëm, veçanërisht për personat që mund të kenë nevojë për ilaçe antivirale ose jetojnë me persona të rrezikuar.
Në rast temperature, mund të përdoren ilaçe si ibuprofeni ose paracetamoli (acetaminofeni) për të ulur ethet dhe dhimbjet. Megjithatë, hidratimi është po aq i rëndësishëm, sepse temperaturat e larta çojnë në humbje më të madhe të lëngjeve.
Për foshnjat nën 3 muaj, çdo temperaturë mbi 38°C kërkon konsultë të menjëhershme me mjekun. Ndërsa për fëmijët mbi 3 muaj dhe të rriturit, duhet kërkuar ndihmë mjekësore nëse temperatura është shumë e lartë ose zgjat më shumë se 24–48 orë pa përmirësim.
Kur duhet kërkuar ndihmë urgjente?
Sipas Dr. Wen, urgjenca mjekësore është e nevojshme nëse shfaqen simptoma serioze si:
Vështirësi në frymëmarrje
Dhimbje gjoksi
Konfuzion ose humbje e orientimit
Dehidratim i rëndë
Ngjyrë blu në buzë ose fytyrë
Lodhje ekstreme ose pamundësi për t’u zgjuar
Tek foshnjat, shenja shqetësuese janë vështirësia në ushqyerje, frymëmarrje e shpejtë ose e vështirë dhe ulje e numrit të pelenave të lagura.
Kujdes dhe përgjegjësi gjatë dimrit
Ekspertët theksojnë se dimri është një periudhë sfiduese për shëndetin publik, por me masa të thjeshta dhe përgjegjësi personale, përhapja e sëmundjeve mund të ulet ndjeshëm.
“Mënyra më e mirë për t’u mbrojtur është kombinimi i vaksinimit, higjienës, kujdesit personal dhe respektit për të tjerët kur jemi të sëmurë,” përfundon Dr. Wen./L.F-dritare.net
