Pse po bëhet gjithë ky debat për Shën Sofinë, dhe çfarë përfaqëson ajo!

Këshilli i Shtetit në Turqi, gjykata më e lartë në vend për çështjet administrative, ka anuluar vendimin e 24 nëntorit të vitit 1934 me të cilin xhamia Ajasofja ose Shën Sofia u shndërrua në muze.

Turqia tanimë ka vendosur që ky objekt të kthehet në xhami.

Bota ka reaguar ashpër ndaj Turqisë, duke dënuar këtë akt, që shumë e kanë quajtur si akt i rëndë dhe i tmerrshëm, që zhduk përfundimisht laicitetin e Turqisë.

Por çfarë përfaqëson Shën Sofia, dhe pse është kaq e rëndësishme?

E ndërtuar në vitin 537 pas Krishtit, gjatë mbretërimit të perandorit Romak Justiniani I, ishte atëherë hapësira më e madhe e brendshme në botë, dhe ishte kisha kryesore e Perandorisë Bizantine dhe qendër fetare e Ortodoksisë.

Shën Sofia është vepra e fundit ndërtimore me rëndësi e lashtësisë së vonë dhe shembulli i parë i arkitekturës bizantine, në të cilën shfaqen kupolat që skalitën më vonë elementet e ndërtimit kishtar, ndërsa mënyra si u ndërtua është konsideruar si ndryshimi i madh në arkitekturën botërore.

Në 1204, ajo u shndërrua nga Katër Kryqtarët në një katedrale Katolike Romake nën Perandorinë Latine, më parë duke u rikthyer në Kishën Ortodokse Lindore pas kthimit të Perandorisë Bizantine në 1261. Pas rënies së Kostandinopojës në Perandorinë Osmane në 1453, u shndërrua në një xhami. Në vitin 1935, u sekularizua në një muze.

Emri i tij i plotë në Greqisht është: Ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας, 'Tempulli i Urtësisë së Shenjtë të Zotit'.

Kisha kishte një koleksion të madh reliktesh dhe paraqiste një ikonostas argjendi 15 metra.

Mozaikët që përshkruanin Jezusin, nënën e tij Mari, shenjtorë të krishterë dhe engjëj përfundimisht u shkatërruan ose u suvatuan kur ajo ishte në dorë të osmanëve. U shtuan veçori arkitektonike islame, të tilla si një minber katër minare dhe një mihrab - një kamare që tregon drejtimin e namazit . Nga shndërrimi i saj fillestar deri në ndërtimin në 1616 të Xhamisë së Sulltan Ahmedit, aty pranë Xhamisë Blu, ishte xhamia kryesore e Stambollit. Arkitektura bizantine e Hagia Sofisë shërbeu si frymëzim për shumë xhami të tjera osmane, përfshirë Xhaminë Blu, Xhaminë Şehzade, Xhaminë Süleymaniye, Xhaminë Rüstem Pasha dhe Kompleksin Kılıç Ali Pasha.

Kompleksi mbeti një xhami deri në vitin 1931, kur u mbyll për publikun për katër vjet. Ajo u rihap në 1935 si një muze nga Republika laike e Turqisë. Hagia Sophia ishte, nga viti 2014, muzeu i dytë më i vizituar në Turqi, duke tërhequr pothuajse 3.3 milion vizitorë në vit. Sipas të dhënave të publikuara nga Ministria e Kulturës dhe Turizmit, Hagia Sophia ishte atraksioni më i vizituar turistik i Turqisë në 2015 dhe 2019. / I.M-Dritare.net