Foto/ 10 gra shkencëtare që duhet t’i njihni
Dritare.net
Në fakt, sipas të dhënave të Kombeve të Bashkuara, më pak se 30% e studiuesve shkencorë në të gjithë botën janë gra.
Studimet kanë treguar që gratë dekurajohen, ose interesohen më pak, dupër fushat e shkencës, teknologjisë, inxhinierisë dhe matematikës (STEM). Dhe sipas Qendrës së Kërkimeve Peë, gratë mbeten të nën përfaqësuara në inxhinieri, shkencë kompjuteri dhe shkencë fizike.
Por, pavarësisht sfidave të diskriminimit gjinor dhe mungesës së njohjes në komunitetin shkencor, gratë e panumërta frymëzuese në këto fusha kanë dhënë kontribute historike në shkencë dhe kanë ndihmuar në avancimin e të kuptuarit të botës përreth nesh. Shumë nuk u njohën gjatë jetës së tyre, por arritjet e tyre kanë ndihmuar që të vijnë gjeneratat e shkencëtarëve femra.
Dje, dritare.net solli 5 emra të grave dhe historitë e tyre që kanë bërë revolucion në shkencë, ndërsa sot do të sjellim 5 emra të tjera, po kaq të njohur, dhe po kaq revolucionare në shkencë.
Lise Meitner (1878-1968)
Fizikantja austriake Lise Meitner kontribuoi në zhvillime të rëndësishme në fushën e fizikës bërthamore. Ajo ishte gjithashtu gruaja e parë që u bë profesore e fizikës në Gjermani.
Puna e Meitnerit për ndarjen bërthamore ishte thelbësore për bashkëpunëtorin e saj të gjatë në hulumtime, Otto Hahn duke fituar çmimin Nobel në vitin 1944 në Kimi, shumë shkencëtarë më vonë argumentuan se ishte e padrejtë që kontributet e saj të mos njiheshin në mënyrë të barabartë nga Komiteti Nobel. Meitner ishte gjithashtu një avokate për përdorimin paqësor të energjisë atomike dhe vendosi të mos pranojë të punojë në Projektin Manhattan sepse ajo kundërshtoi me forcë përdorimin e ndarjes për të krijuar një bombë atomike.
Sot, çmime të shumta prestigjioze në fizikë emërohen për nder të Meitner dhe ajo madje ka një element kimik - meitnerium - të quajtur pas saj.
Sally Ride (1951-2012)
Astronautja e NASA-s, Sally Ride u bë gruaja e parë amerikane në hapësirë, duke shërbyer si specialiste e misionit në anijen hapësinore Challenger në 1983. Në moshën 32 vjeç, ajo ishte gjithashtu amerikanja më e ri që u largua ndonjëherë nga atmosfera. (Ajo nuk ishte gruaja e parë në hapësirë, sidoqoftë - ai titull i përket kosmonautes Sovjetike Valentina Tereshkova.)
Pas katastrofës Challenger në 1986, në të cilën një shpërthim ndodhi menjëherë pas ngritjes dhe mori jetën e shtatë astronautëve, Ride shërbeu në Komisionin e Rogers, i cili hetoi tragjedinë. Ajo gjithashtu ndihmoi në hetimin e katastrofës hapësinore Columbia në 2003, gjatë së cilës anija u shpërbë kur u fut në atmosferë, duke e bërë Ride personin e vetëm që shërbeu në të dy komisionet e hetimit.
Ride vazhdoi të ketë një karrierë të madhe, dhe fituese të çmimeve si shërbyese publike dhe si profesoreshë e fizikës në Universitetin e Kalifornisë, San Diego. Ajo gjithashtu themeloi "Sally Ride Science", një organizatë që synon të frymëzojë të rinjtë në STEM, dhe ajo shkroi disa libra në lidhje me përvojën e saj në hapësirë për t’i mësuar fëmijët për shkencën.
Tu Youyou (1930-gjallë)
Zbulimi i kimistites farmaceutike Tu Youyou për një trajtim të ri të malaries ka shpëtuar miliona jetë. Tu, e cila studioi ilaçet tradicionale kineze dhe barishte, gjeti një referencë në tekstet e lashta mjekësore për përdorimin e krimbit të ëmbël për të trajtuar ethet me ndërprerje, një simptomë e malaries.
Tu dhe ekipi i saj hulumtues ishin në gjendje të ekstraktonin një substancë që pengon malarinë e quajtur artemisinin, nga krimbi. Ajo madje vullnetarisht ishte subjekti i parë njerëzor që testoi substancën. Që nga zbulimi i artemisininës në vitet 1970, ilaçet antimalarale të bazuara në substancë kanë shpëtuar miliona jetë.
Tu tani është shkencëtare kryesore në Akademinë Kineze të Mjekësisë Tradicionale Kineze - një pozicion që ajo arriti pa një gradë mjekësore, një Doktoraturë, ose trajnim për kërkime jashtë vendit. Ajo fitoi në 2015 çmimin Nobel në Fiziologji ose Mjekësi për zbulimin e saj, i cili është konsideruar "me siguri ndërhyrja farmaceutike më e rëndësishme në gjysmën e shekullit të fundit" nga Fondacioni Lasker për kërkime mjekësore.
Maria Winkelmann (1670-1720)
Maria Winkelmann ishte një pionere në astronominë gjermane. Në vitin 1902, ajo u bë gruaja e parë që zbuloi një kometë të re. Mjerisht, burri i saj Gottfried Kirch e publikoi zbulimin në emrin e tij, dhe nuk e zbuloi publikisht atë si burimin e vërtetë të zbulimit të kometës.
Sidoqoftë, Winkelmann ende njihej gjerësisht si një shkencëtare e suksesshme gjatë kohës së saj, dhe hulumtimet dhe vëzhgimet e saj mbi pikat e diellit, Aurora Borealis dhe kometat u vlerësuan me një konsideratë të lartë. Ajo gjithashtu mori një rol aktiv në përmirësimin e Akademisë së Shkencave të Berlinit, ku burri i saj shërbeu si astronomi kryesor.
Por vite më vonë çmimi iu kthye asaj. Ndërsa shërbeu si asistente e djalit të saj në Observatorin e Berlinit, anëtarët e Akademisë u ankuan se ajo mori një rol shumë të spikatur dhe e detyruan atë të dalë në pension, duke i dhënë fund karrierës së saj të astronomisë në 1716, në moshën 46 vjeç.
Chien-Shiung Wu (1912-1997)
Fizikantja kinezo-amerikan Chien-Shiung Wu vlerësohet se nuk e pranoi një nga ligjet themelore të fizikës, të quajtur ruajtja e barazisë. Para punës së Wu-së, ligjet e fizikës thoshim që të gjitha objektet dhe imazhet e tyre të pasqyrës silleshin në të njëjtën mënyrë, në mënyrë simetrike, që do të thotë se natyra nuk mund të bëjë dallimin midis të djathtës dhe të majtës. Hulumtimi i Wu zbuloi se gjatë procesit të kalbjes radioaktive, kalbja e grimcave bërthamore identike jo gjithmonë silleshin në mënyrë simetrike.
Ajo gjithashtu ka punuar në Projektin Manhattan, duke ndihmuar zhvillimin e procesit për ndarjen e metaleve uranium dhe zhvillimin e instrumenteve më të mira për matjen e rrezatimit bërthamor.
Në 1973, Wu u bë gruaja e parë që drejtoi Shoqërinë Fizike Amerikane, dhe në 1975 ajo mori Medaljen Kombëtare të Shkencave. Libri i saj "Beta Decay" mbetet një libër standard për studentët e fizikës bërthamore./ Përktheu nga CNN, Isa Myzyraj-Dritare.net