Ilaçet kundër dhimbjeve nuk funksionojnë mirë për gratë. Ja pse!
E Martë 4 Mars 2025, 16:04
Dritare.net
Përshtatur nga National Geographic
Dhimbja është një nga ankesat më të vjetra në historinë mjekësore dhe për mijëvjeçarë, trajtimet janë administruar me një qasje të vetme që i përshtatet të gjithëve. Deri kohët e fundit, ekspertët pranuan zyrtarisht një të vërtetë radikale: gratë e përjetojnë dhimbjen ndryshe nga burrat dhe ato nuk reagojnë ndaj trajtimeve.
Hulumtimet tregojnë se vajzat dhe gratë ndjejnë dhimbje më të forta se meshkujt dhe kanë më shumë gjasa të përjetojnë probleme kronike si migrena, sindroma e zorrës së irrituar, fibromialgjia dhe osteoartriti. Por mjekët kanë më shumë gjasa t'i injorojnë ato, gjë që çon në vonesa në trajtim që përkeqësojnë dhimbjen e tyre.
Në të njëjtën kohë, disa studime tregojnë se qetësuesit e dhimbjeve pa recetë dhe me recetë, si ibuprofeni, steroidet dhe opioidet nuk janë aq efektive te gratë sesa te burrat. Dhe e vërteta është, ekspertët ende nuk e kuptojnë pse, thotë Elizabeth Losin, një neuroshkencëtare që studion dallimet seksuale në përgjigjen dhe perceptimin e dhimbjes.
Përpara vitit 1993, studiuesve nuk u kërkohej të përfshinin gratë në kërkimet klinike të financuara nga Instituti Kombëtar i Shëndetësisë, financuesi më i madh publik i testimeve klinike në SHBA. Kjo bazohej në nocionin se ciklet menstruale të grave do të ndikonin në rezultatet e testeve dhe frikën e dëmtimit të një shtatzënie të mundshme. Ndaj studiuesit menduan se nëse një ilaç ishte i sigurt dhe efektiv tek meshkujt, do të ishte edhe tek femrat.
“Përfundimi është se ne nuk dimë aq shumë për biologjinë e grave dhe mënyrën se si ajo lidhet me dhimbjen sa mundemi dhe sa duhet”, thotë Losin, informon dritare.net
Shkencëtarët po zhvillojnë disa teori se pse gratë e përjetojnë dhimbjen ndryshe dhe se si kjo i kufizon opsionet e tyre të trajtimit.
Shumica e teorive se pse disa medikamente kundër dhimbjes nuk bëjnë efekt te gratë përfshijnë hormonet seksuale, thotë Kiran Patel, drejtor i mjekësisë së dhimbjes në spitalin Lenox Hill Northwell Health në Nju Jork. Estrogjeni, të cilin femrat e prodhojnë më shumë se meshkujt, ngadalëson zbrazjen e stomakut, rrit raportin e yndyrës trupore dhe zvogëlon sasinë e disa proteinave që lidhen me ilaçet në plazmën e gjakut, të gjitha këto që studimet tregojnë se ndikojnë në mënyrën se si medikamentet shpërndahen në trup.
Sistemi imunitar i grave është më aktiv në krahasim me atë të burrave, pjesërisht për shkak të hormoneve të tyre seksuale. Si rezultat, gratë kanë reagime më të mëdha inflamatore që mund të shpjegojnë pse përdorin më shpesh qetësuesit e përshkruar dhe kanë nevojë për doza më të larta, për periudha më të gjata se burrat.
Dy lloje të barnave antiinflamatore të quajtura glukokortikosteroide dhe NSAID-s, për shembull, i qetësojnë meshkujt më shpejt se gratë.
Studimet kanë gjetur gjithashtu dallime të lidhura me seksin në përgjigje të opioideve, thotë Amy Baxter, një ish-mjeke e urgjencës pediatrike dhe studiuese e dhimbjes që themeloi Pain Care Labs. Disa kanë sugjeruar që gratë kanë më pak receptorë muopioidë, proteina kryesore që lidhet me opioidet dhe rregullon dhimbjen. Kjo nënkupton që grave mund t’u duhen më shumë opioide.”, thotë Baxter. Disa studime nuk kanë gjetur asnjë ndryshim në doza për gratë që përdorin opioide dhe të tjerë kanë thënë se ato kërkojnë doza më të ulëta.
Pse gratë kanë më shumë efekte anësore nga ilaçet kundër dhimbjeve
Për shkak se gratë janë përjashtuar historikisht nga testimet klinike, shumë ilaçe të disponueshme kanë efekte anësore të panjohura dhe rreziqe sigurie për këtë gjysmë të popullsisë.
Një studim i vitit 2020 gjeti dallime të mëdha në mënyrën se si trupi shpërndan 86 ilaçe të ndryshme, duke përfshirë morfinën dhe prednisonin. Gratë i metabolizuan pothuajse të gjitha më ngadalë se burrat, gjë që çoi në përqendrime më të larta të barnave në gjakun e tyre dhe më shumë efekte anësore negative, duke përfshirë nauze, dhimbje koke, kriza dhe halucinacione./K.C/dritare.net
