Pse truri i njeriut ishte më i madh 3000 vjet më parë!

E Hënë 9 Maj 2022, 22:10

Dritare.net

Qytetërimi ynë modern mund të jetë më i avancuari që ka ekzistuar ndonjëherë në Tokë, por rreth 100 breza më parë, paraardhësit tanë kishin tru më të madh se i yni.

Disa mijëra vjet më parë, njerëzit arritën një moment historik - qytetërimet e para komplekse të njohura filluan të shfaqen. Njerëzit që shëtisnin dhe takoheshin në qytetet më të hershme të botës janë mister në shumë mënyra për urbanistët modernë sot. Por që atëherë, truri i njeriut në fakt është tkurrur pak.

Vëllimi i humbur, mesatarisht, do të ishte afërsisht i barabartë me atë të katër topave të ping-pongut, thotë Jeremy DeSilva, një antropolog në Kolegjin Dartmouth në SHBA. Dhe sipas një analize të fosileve të kafkës , të cilën ai dhe kolegët e publikuan vitin e kaluar, tkurrja filloi vetëm 3000 vjet më parë.

"Kjo është shumë më afër nga sa e kemi parashikuar. Ne prisnim diçka më larg se 30,000 vjet më parë," thotë DeSilva.

Bujqësia u shfaq midis 10,000 dhe 5,000 vjet më parë, megjithëse ka disa dëshmi se kultivimi i bimëve mund të ketë filluar qysh 23,000 vjet më parë. Shpejt pasuan qytetërimet e përhapura, plot arkitekturë dhe makineri. Shkrimi i parë u shfaq afërsisht në të njëjtën kohë. Pse, gjatë kësaj epoke të zhvillimit të jashtëzakonshëm teknologjik, truri i njeriut filloi të zvogëlohej në madhësi?

Ajo që saktësisht e shtyn trurin të bëhet më i madh ose më i vogël me kalimin e kohës në një specie të caktuar është gjithashtu shpesh e vështirë të dihet. DeSilva dhe kolegët e tij vërejnë se trupat e njeriut janë bërë më të vegjël me kalimin e kohës , por jo mjaftueshëm për të llogaritur zvogëlimin tonë të vëllimit të trurit. Pyetja se pse ndodhi ky ndryshim ende qëndron pezull. Dhe kështu, në një artikull të fundit, ata kërkuan frymëzim nga një burim i pamundur - milingona e përulur.

Në shikim të parë, truri i milingonave mund të duket i ndryshëm nga i yni. Ato janë afërsisht një e dhjeta e një milimetri kub në vëllim - ose një e treta e madhësisë së një kokrre kripe - dhe përmbajnë vetëm 250,000 neurone. Për krahasim, truri i njeriut ka rreth 86 miliardë. Por disa shoqëri të milingonave ndajnë ngjashmëri të habitshme me shoqërinë tonë. Çuditërisht, ka edhe lloje të milingonave që praktikojnë një formë të bujqësisë në të cilën rriten pjesë të mëdha të kërpudhave brenda foleve të tyre. Këto milingona mbledhin gjethe dhe materiale të tjera bimore për t'i përdorur në fermat e tyre përpara se të korrin kërpudhat për të ngrënë. Kur ekipi i DeSilva krahasoi madhësitë e trurit të llojeve të ndryshme të milingonave, ata zbuluan se ndonjëherë ata me shoqëri të mëdha kishin trurin më të madh – përveç rasteve kur ata kishin evoluar gjithashtu këtë prirje për kultivimin e kërpudhave.

Ai sugjeron që, të paktën për një milingonë, të kesh një tru më të madh është i rëndësishëm për të ecur mirë në një shoqëri të madhe – por që sistemet sociale më komplekse me ndarje më të madhe të punës, në të kundërt, mund të nxisin trurin e tyre të tkurret. Kjo mund të jetë për shkak se aftësitë njohëse ndahen dhe shpërndahen midis shumë anëtarëve të grupit, të cilët kanë role të ndryshme për të luajtur. Me fjalë të tjera, inteligjenca shkon në mënyrë kolektive.

"Po sikur kjo të ndodhte te njerëzit? Po sikur, te njerëzit, të arrinim një prag të madhësisë së popullsisë, një prag në të cilin individët po ndanin informacionin dhe po e përçonin informacionin në trurin e të tjerëve?" thotë DeSilva.

Një mundësi tjetër është se shfaqja e shkrimit – e cila ndodhi afërsisht 2000 vjet përpara se të fillonte zvogëlimi i madhësisë së trurit të njeriut – kishte gjithashtu një efekt. Të shkruarit është një nga gjërat relativisht të pakta që na ndan nga të gjitha speciet e tjera dhe DeSilva pyet nëse kjo mund të ketë ndikuar në vëllimin e trurit.

Këto ide mbeten hipoteza për momentin. Ka shumë teori të tjera që përpiqen të shpjegojnë zvogëlimin e madhësisë së trurit të njeriut. Megjithatë, shumë prej tyre bëhen të pabesueshme nëse tkurrja e trurit ka filluar me të vërtetë 3000 vjet më parë. Një shembull i mirë është zbutja. Dhjetra kafshë të ndryshme që janë zbutur, përfshirë qentë, kanë tru më të vogël se paraardhësit e tyre të egër. Por vetë-zbutja e njeriut vlerësohet të ketë ndodhur dhjetëra mijëra, apo edhe qindra mijëra vjet më parë – shumë kohë përpara se truri i madh të tkurej.

Por a do të thotë truri më i vogël se, si individë, njerëzit u bënë më budallenj?

Jo në të vërtetë, përveç nëse po flisni për dallime delikate midis një popullate të madhe. Në vitin 2018, një ekip studiuesish analizoi një vëllim të madh të dhënash nga Biobank në Mbretërinë e Bashkuar, një bazë të dhënash e madhe biomjekësore që përmban, ndër të tjera, skanime të trurit dhe rezultate të testit të IQ për mijëra njerëz. Studimi zbuloi se të kesh një tru më të madh, mesatarisht, jepte rezulatate më të mira në testet e IQ-së, por, më e rëndësishmja, marrëdhënia ishte jo-përcaktuese. Kjo do të thotë se kishte disa njerëz që dolën shumë mirë në teste pavarësisht se kishin tru relativisht të vogël dhe anasjelltas.

Truri i meshkujve është përgjithësisht rreth 11% më i madh për nga vëllimi se truri i femrave për shkak të përmasave më të mëdha të trupit. Por studimet kanë zbuluar se, mesatarisht, gratë kanë përparësi me disa aftësi njohëse , burrat në të tjera.Për shembull, gratë kanë mesatarisht një korteks më të trashë (shtresa që përmban lëndë gri).

Truri mbetet "fenomenalisht kompleks" dhe është e vështirë të dihet saktësisht se çfarë ndryshimi do të ketë përbërja strukturore e një truri të veçantë në inteligjencën e një personi. Vlen gjithashtu të theksohet se disa njerëz kanë tru të pjesshëm, për shkak të lëndimeve ose veçorive të zhvillimit, dhe megjithatë duken çuditërisht të paprekur Megjithatë, përjashtimet nuk mund të interpretohen kurrë si rregull. Në fund të fundit, studime të shumta sugjerojnë lidhje statistikisht të rëndësishme, megjithëse delikate, midis vëllimit të trurit , strukturës dhe inteligjencës./M.K/dritare.net