Rilindja e Voskopojës, nga hiri i historisë te agroturizmi modern!
E Mërkurë 3 Dhjetor 2025, 15:03
Dritare.net
Voskopoja, dikur një metropol i lulëzuar i Ballkanit me akademi dhe shtypshkronja, sot po përjeton një rilindje të dytë falë banorëve të saj autoktonë që po rikthehen për të investuar në rrënjët e tyre. Në një rrëfim për DritareTV, Anton Falo, një nga banorët e vjetër dhe pasardhës i një prej familjeve më me traditë të zonës, na udhëheq përmes historisë së lavdishme, arkitekturës sakrale dhe shijes së pakrahasueshme të këtij destinacioni turistik. Historia e Voskopojës është ajo e një qytetërimi që refuzoi të vdiste. Zoti Falo tregon se si ky vendbanim, që dikur numëronte rreth 30,000 banorë, akademi, biblioteka dhe institucione bamirësie, u përball me tri djegie shkatërruese. E fundit, ajo e vitit 1916, dukej se i dha goditjen përfundimtare, duke e kthyer qytetin madhështor në një fshat të vogël.
Megjithatë, dekadat e fundit kanë sjellë një frymë të re. Rrugët me kalldrëm karakteristik janë rindërtuar, shtëpitë prej guri po restaurohen duke ruajtur stilin autentik, dhe turistët, si vendas ashtu edhe të huaj, po vërshojnë për të zbuluar këtë perlë të fshehur mes maleve. Një pjesë qendrore e identitetit të Voskopojës mbetet trashëgimia e saj fetare dhe kulturore.
Bazilika e Shën Nikollës, e ndërtuar në 1742 dhe e pikturuar nga mjeshtri David Selenica, mbetet një dëshmi e gjallë e artit pasbizantin. Falo thekson harmoninë fetare që karakterizon zonën, ku Manastiri i Shën Prodhomit shërben si një vend pelegrinazhi dhe shërimi shpirtëror jo vetëm për ortodoksët, por edhe për besimtarët myslimanë, duke dëshmuar një bashkëjetesë shembullore.
Përveç historisë, Voskopoja ofron një pasuri natyrore të jashtëzakonshme. Anton Falo, i cili pas 20 vitesh emigrim në Greqi u rikthye për të investuar kursimet e tij në vendlindje, ka ndërthyrë turizmin me pasionin e tij për bletarinë.
Me rreth 200 koshere bletësh, ai prodhon mjaltin e famshëm shumëlulesh të zonës, një produkt që është kthyer në simbol të cilësisë bio. Ai përshkruan me pasion se si bletaria është një traditë e trashëguar nga babai i tij, mësuesi dhe historiani i njohur i fshatit.
Sot, 'Vila Falo' dhe bujtinat e tjera të zonës ofrojnë më shumë se thjesht akomodim; ato ofrojnë një përvojë të plotë kulinare. Ushqimet tradicionale si lakrori në saç, mishi i qengjit, zahiretë e dimrit dhe rakia e kumbllës prodhohen në mënyrë artizanale brenda familjes. Ky model i biznesit familjar, ku çdo anëtar kontribuon, ka rezultuar i suksesshëm, duke e bërë Voskopojën një destinacion ku historia takohet me mikpritjen e ngrohtë shqiptare, ajrin e pastër dhe qetësinë që vetëm natyra mund të ofrojë./dritare.net
