Rrëfimi i inxhinierit që ndërtoi Shqipërinë energjetike, nga burgu i fëmijërisë te kritikat për politikën e sotme!
E Mërkurë 19 Nëntor 2025, 17:05
Dritare.net
Në një intervistë për Dritare TV, inxhinieri shqiptaro-amerikan Leo Çani ndau një jetë të tërë të lidhur pazgjidhshmërisht me historinë e Shqipërisë, nga vitet e errëta të luftës deri te sfidat e demokracisë së brishtë. Duke folur nga shtëpia e tij në Uashington, zoti Çani, një nga pionierët e projektimit të linjave të tensionit të lartë në vend, solli një dëshmi unike për ndërtimin, shkatërrimin dhe nostalgjinë për një Shqipëri që lufton të gjejë vetveten.
Fillimet e tij ishin në botën e artit, si një pianist i talentuar dhe nxënës i ikonës Lola Gjoka. Megjithatë, fati e çoi drejt një rruge tjetër. "U martova shumë shpejt, në moshën 16-vjeçare, në vitet e maturës," rrëfeu ai, duke shpjeguar se kjo e pengoi të ndiqte studimet muzikore jashtë vendit, pasi në Shqipëri nuk ekzistonte ende një konservator. Ky vendim shënoi kthesën drejt inxhinierisë elektrike, një fushë ku ai do të linte një gjurmë të pashlyeshme. Jeta e tij e hershme u shënua nga dramat e mëdha të historisë shqiptare.
Ai kujtoi me dhimbje kohën kur, vetëm 7 vjeç, u burgos bashkë me familjen në kalanë e Gjirokastrës nga pushtuesit italianë, si pasojë e përfshirjes së vëllait të madh në lëvizjen partizane. Vite më vonë, një tjetër vëlla do të vuante 17 vite burg nën regjimin komunist, i akuzuar si spiun vetëm sepse ishte martuar me një grua ruse.
Pavarësisht kësaj historie familjare, Çani u bë projektuesi i parë shqiptar i linjave të tensionit të lartë, duke mësuar zanatin nga një specialist rus. Ai theksoi me krenari se pas vitit 1958, të gjitha linjat u projektuan nga inxhinierë vendas. "Eksperienca jonë ishte e shkëlqyer. Kemi bërë origjinalitete që janë akoma sot në këmbë," tha ai, duke përmendur me respekt të veçantë mentorin e tij, profesor Petrit Radovicka.
Ai kritikoi ashpër harresën ndaj këtyre figurave dhe veprave madhore si hidrocentrali i Fierës, duke propozuar që kjo vepër të mbajë emrin e Radovickës. Kritikat e tij më të ashpra ishin për periudhën e tranzicionit. Ai akuzoi drejtpërdrejt qeverisjen e Sali Berishës për shkatërrimin e institucioneve profesionale dhe për një histori personale të hidhur, kur u nxor nga shtëpia e tij me një urdhër që ai e konsideron të padrejtë.
"Berisha po mban Edi Ramën të gjallë sepse po shkatërron opozitën. Pa opozitë nuk ka demokraci," argumentoi Çani, duke e parë rikthimin e ish-kryeministrit në politikë si një akt që dëmton proceset demokratike. Ajo që e shqetëson më shumë është fenomeni i korrupsionit dhe zhvlerësimi i punës. Ai solli shembuj konkretë nga fusha e tij, duke pretenduar se projekte të reja energjetike janë fryrë artificialisht në kosto për të përfituar 20% komision, duke zëvendësuar shtylla ende funksionale apo duke përdorur koeficientë sigurie absurdë.
"Prishëm traditën tonë profesionale për të marrë ekspertë të huaj me paga marramendëse, si çekosllavaku që u pagua 60,000 dollarë në muaj për punën që ne e bënim vetë," tha ai me keqardhje.
Pse vendosi të flasë tani?
"Më vjen keq që veprat tona, të ndërtuara aq mirë dhe sigurt, nuk përmenden fare," u shpreh ai. Intervista u mbyll me një notë nostalgjike, ku zoti Çani, pianisti i dikurshëm, luajti një këngë të vjetër shqiptare, duke sjellë për një çast atmosferën e një Shqipërie tjetër, asaj të rinisë së tij, një Shqipëri që ai e ndërtoi dhe që sot e sheh me një përzierje malli dhe zhgënjimi nga largësia e Amerikës.
