Në një atmosferë të ngarkuar me emocione dhe kujtesë historike, gazetarja Rudina Xhunga solli në vëmendjen e publikut shqiptar figurën kolosale të Peter Priftit, njërit prej intelektualëve më të shquar të diasporës shqiptare në Amerikë. Me rastin e 101-vjetorit të lindjes së tij, në studion e emisionit “Shqip” në Dritare TV, mbesa e tij, Julika Prifti, shpalosi një dëshmi të jashtëzakonshme mbi jetën, veprën dhe sakrificat e një njeriu që, ndonëse larg atdheut, jetoi dhe punoi çdo ditë për të.
Peter Prifti, i cili emigroi në Shtetet e Bashkuara në vitin 1939, përfaqëson atë plejadë të rrallë intelektualësh që ndërtuan ura komunikimi mes botës perëndimore dhe çështjes shqiptare, në një kohë kur Shqipëria ishte e izoluar hermetikisht. Gjatë intervistës, Julika Prifti tregoi se si xhaxhai i saj, i shkolluar në universitetet më prestigjioze si Penn State dhe MIT, u bë zëri autoritar i së vërtetës shqiptare në qarqet akademike amerikane.
Ajo solli në vëmendje profecinë e hershme të babait të Peterit, i cili i kishte shkruar në një letër se nëse do të shkonte në Amerikë, ai do të bëhej "një burrë i madh" (a great man), profeci e cila u përmbush përmes veprës së tij voluminoze. Një nga pikat më kulminante të bisedës ishte diskutimi rreth librit të famshëm "Socialist Albania since 1944". Ky libër, i botuar nga MIT Press, shërbeu si guida kryesore për të huajt që dëshironin të kuptonin Shqipërinë e mbyllur komuniste.
Megjithatë, ironia e fatit deshi që ky studim shkencor dhe objektiv të bëhej shkak për ndalimin e tij në atdhe. Julika Prifti zbuloi detaje tronditëse se si regjimi i Enver Hoxhës e kishte klasifikuar librin si të rrezikshëm vetëm sepse në të përmendej termi "diktator", duke e mbyllur atë me "20 çelësa" në Bibliotekën Kombëtare dhe duke i mohuar Peter Priftit vizën për të vizituar vendin e tij.
Përveç kontributit akademik, biseda hodhi dritë mbi angazhimin e tij patriotik, veçanërisht për çështjen e Kosovës. Peter Prifti nuk ishte thjesht një studiues zyre; ai ishte një aktivist i palodhur. Julika Prifti rrëfeu se si ai organizoi peticione për lirimin e Adem Demaçit, duke arritur të sigurojë mbështetjen e figurave botërore si Noam Chomsky. Ky angazhim, i bërë në vitet '60 dhe '70, tregon vizionin e tij largpamës për të drejtat e shqiptarëve në Jugosllavi, duke përdorur ndikimin e tij në median dhe politikën amerikane. Në aspektin personal, figura e Peter Priftit u vizatua si ajo e një asketi modern. Ai nuk u martua kurrë, duke ia dedikuar të gjithë jetën studimeve dhe çështjes kombëtare. "Ai jetonte për të punuar, nuk punonte për të jetuar," u shpreh mbesa e tij, duke përshkruar një njeri që gjente kënaqësi vetëm në përsosjen e veprës së tij. Nga korrigjimi i fjalorëve të Oxfordit për gjuhën shqipe e deri te përkthimet e Nolit, Peter Prifti dëshmoi një disiplinë të hekurt dhe një dashuri të pakushtëzuar për gjuhën dhe kulturën shqiptare. Kjo intervistë shërbeu jo vetëm si një homazh për një figurë të lënë padrejtësisht në hije gjatë viteve të diktaturës, por edhe si një thirrje për institucionet e sotme që të rivlerësojnë dhe ribotojnë veprën e tij. Trashëgimia e Peter Priftit, siç u dëshmua nga dokumentet dhe fotografitë e rralla të prezantuara, mbetet një thesar i çmuar i historisë intelektuale shqiptare, një dëshmi e fuqisë së dijes përballë izolimit dhe harresës./dritare.net
