Një shkrimtar në anijen Vlora! Flet Artur Spanjolli!
E Diel 30 Nëntor 2025, 20:08
Dritare.net
Në një rrëfim për gazetaren Rudina Xhunga në emisionin Shqip në Dritare TV, shkrimtari Artur Spanjolli ndau me publikun historinë e jashtëzakonshme të jetës dhe karrierës së tij, një udhëtim që nis nga eksodi i anijes “Vlora” për të mbërritur në zemrën e artit botëror, Firencen.
Me botimin e romanit të tij të fundit “Sab”, Spanjolli zbulon jo vetëm procesin kompleks të krijimit letrar, por edhe realitetin e një artisti që jeton mes dy botëve: pikturës si mjet mbijetese dhe letërsisë si pasion i shpirtit. Udhëtimi i tij filloi në vitin 1991, si një nga mijëra shqiptarët në bordin e anijes “Vlora”. Ai kujton atë përvojë si “surreale, si një ëndërr”, një moment dramatik që do ta shenjonte thellë dhe që më vonë do ta hidhte në letër në një libër të vogël në italisht, “I Nipoti di Skanderbeg”.
Pas një kthimi të detyruar, fati do t’i jepte një mundësi të dytë: një çmim letrar nga RAI e çoi sërish në Itali, këtë herë në Firence, qytetin që nuk do ta braktiste më kurrë. Fillimet ishin të vështira, si një emigrant klandestin, por ndihma e një familjeje fiorentine dhe këmbëngulja e tij i hapën rrugën drejt studimeve për gjuhë dhe letërsi. Jeta në Firence e detyroi Spanjollin të gjente një mënyrë praktike për të mbijetuar.
Ai iu kthye pikturës, një aftësi e fituar nga Liceu Artistik në Durrës. Sot, ai jeton duke pikturuar dhe shitur veprat e tij, kryesisht peizazhe toskane, tek turistët, veçanërisht amerikanët.
“Kjo më krijon mundësinë që gjatë dimrit të merrem më tepër me ëndrrat, me letërsinë,” shprehet ai, duke përshkruar një ekuilibër delikat mes artit komercial dhe atij shpirtëror.
Romani “Sab” është kulmi i një pune 30-vjeçare.
I nisur në vitin 1993, i frymëzuar nga mjeshtrat si Folkner dhe Markez, libri rrëfen historinë e një familjeje shqiptare nga këndvështrime të ndryshme. “Doja të tregoja jo vetëm historinë time, por atë të familjes,” shpjegon ai. Vepra ka kaluar nëpër versione të shumta, duke u shkruar e rishkruar në shqip dhe italisht, derisa gjeti formën e saj përfundimtare. Për Spanjollin, gjuha shqipe, edhe pse e lënë pas për një periudhë, mbetet thelbi i shprehjes së tij.
Ai iu rikthye asaj pas një pune intensive rileximi të klasikëve shqiptarë, duke gjetur një pasuri të re shprehëse. Në Firence, ai pati fatin të njihte dhe të frekuentonte poetin e madh italian Mario Luzi, një takim që i dha mbështetje dhe frymëzim. Megjithatë, ai mbetet realist për botën botuese, duke besuar se shpesh njohjet kanë më shumë peshë se vlera artistike.
“Detyra e shkrimtarit mbaron në momentin që shkruan veprën tënde. Të japësh maksimumin,” pohon ai, duke theksuar se misioni i tij është krijimi i një vepre të mirë, pavarësisht suksesit komercial. “Sab” është një roman i thellë, një dritare në shpirtin e një familjeje tipike shqiptare të shekullit të kaluar, me raportet, emocionet dhe historitë e saj. Ai është një libër që, siç thotë autori, “të shoqëron gjatë dhe thellë”, duke e ftuar lexuesin të reflektojë edhe për historinë e familjes së tij. Artur Spanjolli, përmes jetës dhe veprës së tij, mishëron qëndresën dhe pasionin e një brezi artistësh që, edhe larg atdheut, nuk e tradhtuan kurrë ëndrrën e tyre./L.F-dritare.net
