Ali Pashë Tepelena në sytë e rusëve! Flet studuesi!
E Hënë 10 Nëntor 2025, 18:06
Dritare.net
Në një intervistë ekskluzive në emisionin "Dekalog", studiuesi dhe përkthyesi Vladimir Bregu, me një karrierë të gjatë si ish-oficer i shërbimit sekret shqiptar, ka hedhur dritë mbi disa prej episodeve më të debatueshme të historisë moderne shqiptare. Duke u mbështetur në kërkimet e tij të thelluara dhe përvojën personale, Bregu zbuloi detaje të panjohura më parë mbi dështimin e operacioneve të CIA-s dhe MI6-s në Shqipëri në vitet '50, rolin e superspiunit Kim Philby dhe një vizitë të fshehtë të tij në vend në vitin 1932.
Një nga pikat kulmore të bisedës ishte teza se dështimi i operacioneve perëndimore për të rrëzuar regjimin komunist nuk ishte vetëm rezultat i aftësisë së Sigurimit të Shtetit, por kryesisht pasojë e tradhtisë së Kim Philby-t. Bregu shpjegoi se Philby, si oficer ndërlidhës i MI6 me CIA-n në Uashington, kishte akses në të gjitha detajet e operacioneve. Këto informacione, sipas tij, i kalonin Moskës, e cila më pas udhëzonte verbalisht këshilltarët sovjetikë në Tiranë. “Nuk lihej asnjë gjurmë e shkruar,” theksoi Bregu.
“Këshilltarët sovjetikë ua komunikonin informacionet drejtuesve të Sigurimit me gojë, duke i bërë operacionet të dështonin që në fillim.”
Zbulimi më tronditës ishte fakti se Kim Philby kishte vizituar Shqipërinë në gusht të vitit 1932, shumë vite para se të bëhej figurë qendrore në Luftën e Ftohtë. Duke cituar kujtimet e një kolegu të Philby-t, Bregu rrëfeu se superspiuni, atëherë student në Kembrixh, kishte ardhur si turist bashkë me një mik, duke zbritur në Durrës dhe duke udhëtuar në këmbë deri në Elbasan dhe Qafë Thanë. Kjo vizitë, megjithëse turistike, tregon një lidhje të hershme të Philby-t me rajonin. Bregu, gjithashtu autor i mbi 55 përkthimeve, foli edhe për librat e tij mbi Ali Pashë Tepelenën, duke u bazuar në arkivat ruse.
Ai e portretizoi Pashain e Janinës si një figurë komplekse: i zgjuar dhe trim, por njëkohësisht barbar dhe i paqëndrueshëm politikisht, i cili bashkëpunonte me fuqinë që i shërbente më shumë interesave të tij për lavdi dhe pasuri. Bregu përmendi edhe dokumente ruse që flasin për anën e errët të karakterit të tij, përfshirë detaje kontroverse. Në fund të bisedës, u prek edhe një temë delikate historike: origjina e nënës së Skënderbeut, Vojsavës.
Bregu mbështeti tezën se, bazuar te Marin Barleti, Vojsava kishte origjinë sllave, një fakt që sipas tij, duhet pranuar siç është shkruar nga historiani më i hershëm i heroit kombëtar. Intervista e Bregut ofroi një perspektivë të re dhe provokuese mbi ngjarje dhe figura kyçe, duke sfiduar narrativat tradicionale dhe duke hapur debate të reja mbi të kaluarën e Shqipërisë./dritare.net
