Pse Irani nuk mund të ketë armë bërthamore, ndërsa disa vende të tjera po!
E Premte 20 Qershor 2025, 18:06
Dritare.net
Vetëm disa vende në botë zotërojnë armë bërthamore: Mbretëria e Bashkuar, SHBA, Rusia, Kina, Franca, India, Pakistani dhe Koreja e Veriut. Përveç tyre, Izraeli mendohet të ketë armë bërthamore, por as nuk e konfirmon, as nuk e mohon këtë fakt.
Por, pse disa vende mund t’i kenë armët bërthamore, ndërsa të tjerët jo?
Përgjigjja gjendet në Traktatin për Mospërhapjen e Armëve Bërthamore (NPT), i cili është nënshkruar në vitin 1968 dhe është një marrëveshje ligjërisht e detyrueshme për shumicën e vendeve në botë, përfshirë edhe Iranin.
Ky traktat lejon që vendet të zhvillojnë programe bërthamore civile për qëllime paqësore, por ndalon përhapjen e armëve bërthamore në vende që nuk i kanë tashmë. Me fjalë të tjera, vetëm ato vende që ishin të njohura si fuqitë bërthamore kur u nënshkrua traktati, mund të posedojnë armë të tilla.
Disa vende si Izraeli, India, Pakistani dhe Sudani i Jugut nuk e kanë nënshkruar traktatin, ndërsa Koreja e Veriut ka dalë prej tij.
India dhe Pakistani nuk njiheshin si vende me armë bërthamore kur filloi NPT-ja dhe nëse do të donin të bashkoheshin tani, do t’u kërkohej të çarmatoseshin. Sudani i Jugut është një shtet i ri dhe nuk ka program bërthamor.
Izraeli ndjek një politikë të qëndrimit të paqartë për armët bërthamore dhe nuk lejon inspektime ndërkombëtare në objektet e tij, gjë që është e kërkuar nga NPT-ja.
Në anën tjetër, Irani dhe disa vende arabe kanë kërkuar prej kohësh që Izraeli të bëjë transparencë dhe të çarmatoset, pasi e konsiderojnë arsenalin izraelit një burim tensioni dhe kërcënim për paqen në rajon.
Irani ka mohuar gjithmonë se kërkon armë bërthamore dhe pretendon se programi i tij bërthamor është vetëm për qëllime paqësore, por shumë vende kanë dyshime për këtë.
Në vitin 2002 u zbulua se Irani kishte një program bërthamor sekret që nuk përputhej me detyrimet e NPT-së, duke shkaktuar një krizë që zgjati për shumë vite dhe që ka ndikuar në ngjarjet aktuale në rajon./K.C/dritare.net
