Xhufi: Shqiptarët ndanë bukën e gojës me 25 mijë italianë gjatë luftës. Si i shpëtuan nga vdekja!
E Shtunë 29 Nëntor 2025, 12:12
Dritare.net
Pas kapitullimit të Italisë fashiste në shtator 1943, rreth 20,000 ushtarë italianë mbetën të bllokuar në Shqipëri, të braktisur nga komanda e tyre dhe në mëshirën e ish-aleatëve gjermanë që tani i trajtonin si tradhtarë. Prof. Pëllumb Xhufi tregon në Shqip nga Dritan Hila në Dritare TV një nga faqet më të ndritura dhe humane të historisë shqiptare: strehimin masiv të këtyre ushtarëve nga familjet e thjeshta shqiptare, histori për të cilën DritareTV shumë shpejt do të prezantojë një dokufilm të jashtëzakonshëm të realizuar nga gazetarja Rudina Xhunga, për të nxjerrë në dritë një nga heroizmat më të mëdha të shqiptarëve.
"Ishin 20,000, jo 300 si hebrenjtë, dhe u strehuan në kushte varfërie ekstreme, duke ndarë kafshatën e bukës," thekson Xhufi, duke evidentuar rrezikun e ekzekutimit që i kanosej çdo familjeje shqiptare që kapjej duke strehuar italianë.
Por historia nuk mbaron me strehimin. Xhufi detajon formimin e Batalionit "Antonio Gramshi", një njësi luftarake e përbërë nga rreth 1,500 ushtarë italianë që zgjodhën të mos fshiheshin, por të bashkoheshin me Ushtrinë Nacionalçlirimtare. Ky batalion, i emërtuar sipas themeluesit të Partisë Komuniste Italiane (me origjinë shqiptare), u bë pjesë integrale e Brigadës së Parë Sulmuese. Ata luftuan krah për krah me partizanët shqiptarë, duke mbajtur flamurin italian (pa stemën e Savojës) dhe duke treguar heroizëm të rrallë në beteja të përgjakshme si ajo e Beratit apo e Çërçenit.
Xhufi hedh poshtë pretendimet e disa historianëve italianë se këta ushtarë u përdorën si "mish për top". Ai citon dokumente dhe letra të komandantëve italianë, si Bruno Brunetti apo Tercilio Cardinali, të cilët shprehnin mirënjohje dhe respekt të thellë për trajtimin nga partizanët shqiptarë. Kujdesi i shtabit të përgjithshëm shqiptar për këtë batalion ishte maksimal, duke u siguruar ushqim dhe mbrojtje edhe në momentet më kritike të Operacionit të Dimrit. Për Xhufin, kjo bashkëjetesë luftarake është dëshmi e karakterit ndërkombëtar dhe antifashist të luftës në Shqipëri.
Intervista zbulon edhe detaje prekëse, si fati i Gjeneralit Azzi që refuzoi të bashkëpunonte me gjermanët, apo tragjedia e atyre italianëve që u kapën dhe u dërguan në kampet e përqendrimit. Batalioni "Antonio Gramshi" mbetet një simbol i fuqishëm i solidaritetit njerëzor dhe politik, ku ish-pushtuesit, pasi kuptuan gabimin e regjimit të tyre, gjetën shpengimin duke luftuar për lirinë e një populli tjetër. Kjo histori, sipas Xhufit, duhet të njihet më mirë si nga shqiptarët ashtu edhe nga italianët, si një urë lidhëse midis dy popujve./K.C/dritare.net
