Studiuesi: Ëvetari i Veqilharxhit u shkrua në shtëpinë e Elena Gjikës!
E Mërkurë 29 Maj 2024, 21:09
Dritare.net
Ëvetari është abetarja e parë e gjuhës shqipe, shkruar nga rilindasi Naum Veqilharxhi, botuar për herë të parë në vitin 1844 me titull "Fort i shkurtër e i përdorshim ËVETAR SHQIP". Plot me mister është rrethuar edhe historiku i shkrimit të Ëvetarit. Studiuesi Ylli Rugova në librin e tij "Tipografia shqiptare 1555-1912" identifikon disa fakte të pathëna për vendin ku u shtyp Ëvetari i Naum Veqilharxhit.
I ftuar në emisionin Shqip nga Rudina Xhunga në DritareTv, studiuesi Ylli Rugova thotë se abetarja e parë e gjuhës shqipe u shtyp në shtëpinë e Elena Gjikës.
“Një mister tjetër i shtypshkrimit shqiptar është puna e Ëvetarit. Data e shtypjes dihet 1844, por vendi éshtë spekuluar shumë herë. Një detaj që u ka shpëtuar studiuesve është se te portreti i Naum Veqilharxhit shkruan me alfabetin e Veqilharxhit një emër që është G. Vendrich. Unë bëra një kërkim dhe më rezultoi se G Vendrich ishte një litograf që ka punuar në Bukuresht gjatë kësaj periudhe. Më këtë vërtetohet që shtypi është bërë në Bukuresht dhe përmes tij identifikojmë edhe teknikën e shtypjes, litografimi që është një teknikë e shtypjes përmes gurit. Vizatohet një pllakë guri dhe përmes saj kopjohen faqet e librit. Vendrich në periudhën që po flasim punishten e ka pasur në shtëpinë e babait të Elena Gjikës që ishte një tjetër befasi e madhe. Në një prej librave ai e përshkruan vendin ku ështé duke punuar dhe thotë se është duke punuar në hanin e Mikail Gjikës, që është i ati i Elena Gjikës.”, tregon studiuesi në DritareTV.
Elena Gjika ishte shkrimtare dhe publiciste përparimtare rumune me origjinë shqiptare. Ajo lindi në Bukuresht të Rumanisë më 22 janar të vitit 1829. Ndonëse vendlindja e saj ishte Bukureshti, ajo përmend në letrat e saj origjinën e familjes së saj nga qyteti i Pargës.
Elena Gjika me aktivitetin e saj si shkrimtare dhe publiciste, përkrahu lëvizjen e Rilindjes Kombëtare, si dhe lëvizjen kulturore përparimtare të Evropës. Ajo mbajti lidhje të ngushta me veprimtarë të shquar siç ishin: De Rada, Dhimitër Kamarda, Zef Jubani, Zef Serembe, Thimi Mitko, etj./K.C/dritare.net
