Ju nuk e njihni Sazanin! Ja e vërteta e ishullit që ruan sekretet e ushtrisë!
E Diel 2 Nëntor 2025, 18:06
Dritare.net
Në një udhëtim të rrallë në ishullin strategjik të Sazanit, një grup ish-oficerësh ushtarakë, të cilët i kanë kushtuar vite të jetës së tyre shërbimit në këtë pikë kyçe të mbrojtjes shqiptare, kanë hapur dyert e kujtesës për të zbuluar një histori të pashkruar.
Të udhëhequr nga ish-shefi i shtabit, Mustafa Beu, ky eksplorim shkon përtej pamjeve të njohura turistike, duke u thelluar në zemrën e ishullit: qytetin e tij nëntokësor dhe jetën vibrante që dikur lulëzonte brenda tij.
Sazani, më shumë se një bazë ushtarake, ka qenë një qytet i mirëfilltë, i organizuar deri në detaje. Baza ushtarake detare përbëhej nga Regjimenti i Katërt i Siluruesve dhe një grup anijesh luftarake për mbrojtjen e ujërave territoriale.
Infrastruktura përfshinte jo vetëm objekte ushtarake, si ofiçina e silurave dhe tunele për armatimet e rënda, por edhe një rrjet të plotë për jetën civile. “Këtu ishin menza, restorante, dhoma kulture, hoteleri,” kujton ish-shefi i shtabit , duke përshkruar një komunitet të plotë. Udhëtimi me ish-shefin e shtabit, Mustafa Beu, zbulon një kontrast dramatik mes të kaluarës së gjallë dhe të tashmes së braktisur.
Rruga kryesore, dikur katër metra e gjerë dhe e betonuar, ku lëviznin lirisht makineri të rënda, sot është pothuajse e pakalueshme, e mbuluar nga bimësia. “Kjo ka rreth 30 e sa vjet që nuk është mirëmbajtur,” thotë Beu.
Ai tregon me nostalgji për jetën në ishull: shkollën tetëvjeçare “22 Tetori” me mbi 80 nxënës, dy kinema (njëra verore), qytetin sportiv, dhe lagjet e oficerëve me emra si “Lagja e Infermierisë” dhe “Lagja e Marinës”. Ishulli ishte pothuajse i vetëmjaftueshëm, me një “ekonomi ndihmëse” që prodhonte gjithçka, nga perimet te frutat, duke furnizuar jo vetëm banorët, por duke dërguar prodhime edhe në Vlorë.
Një nga pikat kulmore të vizitës është zbulimi i infrastrukturës nëntokësore një qytet i tërë i fshehur, i ndërtuar për t'i bërë ballë një sulmi bërthamor. Tunelet, spitalet, furrat e bukës dhe depot, të gjitha të ndërtuara brenda shkëmbit masiv të ishullit, dëshmojnë për rëndësinë strategjike të Sazanit.
“Ky objekt është shumë i fortë. Siç është lart, është edhe nën tokë,” shpjegon Beu pranë ndërtesës së komandës qendrore, e cila kishte një sistem të sofistikuar për mbledhjen dhe filtrimin e ujit të shiut.
