The Guardian: Shqipëria i ka të gjitha. Plazhe, male, qytete antike dhe çmime të lira!
E Shtunë 6 Gusht 2022, 17:05
Dritare.net
"Dikur ishte gjë e rrallë që gazetarët të vinin këtu. Kur vinin, donin të flisnin vetëm për gjakmarrjen dhe burrneshat,” thotë Elton Caushi, kreu i operatorit turistik Albanian Trip, të cilin e takoj në kryeqytet, Tiranë.
Traditat që dikur dominonin politikën fisnore në malet e Shqipërisë janë interesante, por unë jam këtu për t'u njohur me zhvillimin dhe pamjen më të fundit, të këtij vendi të Evropës Juglindore, informon dritare.net. Falë plazheve të saj, qyteteve me stampa të UNESCO-s dhe rrugëve me kalldrëm, Shqipëria dikur komuniste po lavdërohet si një destinacion "i ri dhe trend" evropian për udhëtime duke lënë pas turizmint e errët të dikurshëm.
Për dekada, Shqipëria kishte një reputacion si një vend i rrezikshëm dhe i ndaluar, kryesisht falë izolimit politik të saj nën diktatorin Enver Hoxha, i cili vdiq në 1985. Pas luftës civile të Shqipërisë në 1997 dhe përfundimit të luftës së Kosovës në 1999, më shumë vizitorë gradualisht filluan të vinin në Shqipëri, të tërhequr pjesërisht nga çmimet më të ulëta se në Greqi dhe Itali. Në vitin 2009, 1.9 milionë turistë udhëtuan drejt Shqipërisë; në vitin 2019, viti i fundit i plotë para Covid-it, shifra ishte 6.4 milionë.
Ushqimi këtu mund të jetë një faktor në këtë ndryshim. Unë jam me Caushin në një restorant pa emër në rrugën Bardhok Biba, një rrugë afër qendrës së qytetit.
“Turistët nuk e dinë këtë vend, këtu hanë kryesisht shoferët”, thotë ai.
Unë provova mëngjes një tasqebap të bollshëm – një përzierje e shijshme e mishit të viçit, hudhrës, qepëve dhe salcës së domates – përpara se Caushi të më çojë për ëmbëlsirë në orën 9 të mëngjesit në Mon Amour , një pastiçeri e stilit parizien, transmeton dritare.net. Ne paguajmë 390 lekë (2,80 £) për kafe dhe pasta bakllava me akullore.
Pas mëngjesit nisem për në Dhërmi, një fshat turistik ku sheh një mori hotelesh që janë ngritur përgjatë bregdetit të tij gjatë dekadës së fundit. Mbërrij në fillim tek Kala, një nga shumë festivalet e vogla me muzikë dhe kërcim që kanë lindur përgjatë Rivierës, me një pistë vallëzimi në rërë.
Plazhi kryesor i Dhërmiut është i pastër, i mbuluar me shezlong dhe i rrethuar nga restorante. Gjithçka super nëse thjesht dëshironi të shtriheni dhe të hapni Kindle-in tuaj për të lexuar. Plazhet e vogla këtu, të tilla si Splendor Del Mar dhe Empire Beach Resort duken luksoze në krahasim me Balearik. Të notosh në detin e pastër e të bruztë pranë Splendor është një mrekulli. Nuk kam pasur një not më të mirë se kaq.
Më vonë, në një shëtitje në plazhin aty pranë Gjipesë – me rërë, të bukur, të izoluar, me zhvillim hoteli zero – dalloj një bunker betoni dhe shikoj këtë kube me pamje nga deti: një gungë gri e paranojës së luftës së ftohtë në një bregdet idilik.
Unë shoh një bunker tjetër. Pastaj një tjetër, në kodra kur kthehem me makinë në Dhërmi, informon dritare.net. Filloj t'i numëroj, por shpejt e kuptoj se bunkerët janë po aq të zakonshëm këtu sa zhapikët që bëjnë banjo dielli. Rreth 173,371 bunkerë thuhet se u ndërtuan në Shqipëri midis 1975 dhe 1983, ndërsa Hoxha përgatitej për sulm të mundshëm.
Caushi më paralajmëroi se qytetet turistike të Durrësit dhe Sarandës po tërhiqnin tashmë mjaft pushues duke u mbushur me njerëz në mënyrë të pakëndshme. Në vend të kësaj ndalem në Gjirokastër dhe Berat: dy qytete më të vogla me bukuri të njohur.
Përgatitem duke lexuar "Kronikë në gur", romanin e vitit 1971 të Ismail Kadaresë – autor i njohur shqiptar dhe gjirokastrit. Në libër romanca e shtigjeve të pjerrëta, me gunga të Gjirokastrës, gjarpërimi rreth ndërtesave si Shtëpia e Skedulit dhe Shtëpia e Zekateve – në pronësi të familjeve elitare dhe tani muzeume – shkëlqen përmes historisë së bombardimeve të viteve 1940.
Hoteli im është në rrugën Ismail Kadare. Megjithatë, Gjirokastra dikur ishte po aq e famshme për kanabisin sa Kadareja, sipas Blero Topullit, i cili punon në kalanë e Gjirokastrës.
"Kjo konsiderohej një nga pikat më të rrezikshme në Evropë - kishim një fshat që prodhonte tonelata me kanabis, transmeton dritare.net. Kur isha fëmijë në vitet 2000, të shihje një turist ishte si të shihje një alien," thotë ai.
Takohemi në kështjellën me pamje nga fshati Lazarat, i cili ishte i mbushur me prodhim ilegal droge deri në një goditje nga policia në mesin e viteve 2010.
Falë arkitekturës së saj historike, Gjirokastra u bë një vend i UNESCO-s në vitin 2005, por Topulli thotë se turistët nuk arritën në një numër të konsiderueshëm derisa gangsterët e kanabisit u larguan. Ne ecim në rrugët e pazarit, të rinovuara pesë vjet më parë. Topulli më çon përpjetë për të parë perëndimin e diellit, duke kaluar pallatet e përshkruara nga Edëard Lear në mesin e shekullit të 19-të.
“Dëgjo. Era në pemë tingëllon si zhurmë deti”, thotë Topolli.
Ai ka të drejtë, e dëgjoj ndërsa dritat e kështjellës ndizen, një relaks pas festave në Kala.
Më tej në veri, në Berat, gjithashtu një qytet i listuar në Unesco, shkoj deri te kalaja. Berati ka një pasuri historike të ngjashme me Gjirokastrën – dhe ngjitje të ngjashme, me rrugë të pjerrëta – por më i butë.
Mungesa e shqetësimeve për shëndetin dhe sigurinë në Berat e bën atë edhe më të këndshëm, informon dritare.net. Në rrënojat e Xhamisë së Kuqe, unë vrapoj lart në brendësi të kullës tmerrësisht të hollë, të zezë, duke zgjatur kokën mbi majë në mënyrë që marramendja të mund të kapërcejë klaustrofobinë time në rritje.
“Kam ardhur në Shqipëri sepse brenda një jave mund të bësh plazh, të shikosh qytete dhe të bësh shëtitje”, më thotë një turist amerikan.
Në të vërtetë, pas një udhëtimi dy-orësh për në Tiranë, është dy orë udhëtim me autobus për në Shkodër, portë kjo për në Alpet Shqiptare.
Unë bëj një udhëtim klasik: itinerarin 17 km ndërmjet Valbonës dhe Thethit në parkun kombëtar të Luginës së Valbonës. Lexova "Shqipëria e Epërme" ttë Edith Durham, dokumenti i shkrimtares britanike për fiset e rajonit, bazuar në udhëtimet e saj të vitit 1908. Fortësia e ngjitjes, me pyjet me kuaj që i lënë vendin gjysmë shtigjeve të thepisura, kërcënon të tejkalojë bukurinë e egër të zonës. Por tre orë më vonë arrij majën dhe pamjet nga pylli bëjnë magjinë e tyre: është mahnitëse në nivelin zviceran.
Në Thethin e mbushur me male, mëngjesi i petullave të bujtinës sime përcillet nga zhurma e tensionuar “klik-klik-klik” ei gërmuesve, informon dritare.net. Rruga gjarpëruese për në Shkodër është shtruar me asfalt për herë të parë vitin e kaluar. Caushi thotë se disa kanë frikë se autostrada e re e Thethit mund të çojë në mbiturizëm.
“Por unë jam i lumtur për miqtë e mi atje: 15 vjet më parë do të shihje një lopë, një pulë, një fushë misri. Tani ata mund të shkojnë në shkollë më shpejt, në spital, është mirë për vendasit.”
Mirë edhe për mua, mendoj, ndërsa autobusi im për në Shkodër rrëshqet mbi asfalt.
Përfundoj përsëri në Tiranë, duke qëndruar në "Hotel Boutique Kotoni" në qendër të qytetit, më pas tek hoteli më i qetë "Morina", ngjitur me Grand Park të Tiranës. Duke qenë se është kryeqyteti i një vendi me një regjim antikapitalist deri në vitin 1992, Tirana nuk pati bare të duhura deri në vitet 1990, sipas Caushit, transmeton dritare.net. Pas një bumi ndërtimi në vitet 2000, qyteti tani ka një popullsi prej 560,000 banorësh. Ish-rezidenca e pasur e Hoxhës ka një kafene të modës pikërisht përballë saj.
Unë jam në Tiranë për një kohë të shkurtër, por vizitoni Bunkart 1 , kompleksin nëntokësor të Hoxhës, i cili tani është një hapësirë muze dhe arti. Ekspozitat përshkruajnë dekada të diktaturës, të ndërthurura me instalacione arti. E balancuar gabimisht, përzierja e historisë së errët dhe video-artit mund të duket si një zgjidhje e neveritshme, por është tërheqëse, informon dritare.net.
Një tjetër kujtesë se sa shpejt mund të ndryshojë një vend./Përshtati nga The Guardian, Megi Koço/dritare.net
