Nga Marina Koren- The Atlantic
Këtu është një përshkrim klinik i drejtpërdrejtë i migrenës: dhimbje koke e fortë pulsuese, të përziera, të vjella dhe ndjeshmëri ndaj dritës dhe zhurmës, që zgjat për orë ose ditë.
Dhe këtu është një pamje më e plotë, më e sinqertë: një ndjenjë intensive, pulsuese e bezdisjes ndërsa dhimbja rreth syrit tim vazhdon. Pyes veten se cili ishte shkaktari këtë herë. Po nxjerr Excedrin tim të dashur, një kombinim i acetaminofenit, aspirinës dhe kafeinës, duke shpresuar që të ketë një shans të depërtojë në sistemin tim përpara se të filloj të vjell. Unë nuk jam njeri fetar, por gjatë migrenave të mia më të rënda, kam rënkuar, duart e mia më bllokoheshin në anën e kafkës dhe jam lutur që të lehtësohen dhimbjet.
Kjo ndoshta tingëllon melodramatike, por dëgjoni: migrena është e mjerueshme. Është e mjerueshme për rreth 40 milionë amerikanë, shumica prej tyre gra, megjithëse simptomat e sakta dhe ashpërsia e tyre ndryshojnë nga personat që vuajnë. Për rreth një të katërtën, duke përfshirë edhe mua, fillimi ndonjëherë paraprihet nga një fazë jetëshkurtër që mund të përfshijë verbim çasti, ndjesi shpimi gjilpërash, mpirje dhe probleme gjuhësore. (Këto mund të ngjajnë me simptomat e goditjes në tru dhe ju duhet të kërkoni kujdes të menjëhershëm mjekësor nëse i përjetoni ato dhe nuk vuani nga migrena.)
Këto ditë, ata që vuajnë nga migrena janë kapur në një paradoks. Në disa mënyra, situata e tyre duket e ndritshme (por, ju lutem, jo shumë e ndritshme): Më shumë trajtime janë të disponueshme tani se kurrë më parë, megjithëse ende nuk ka kurë dhe studiuesit po mësojnë më shumë për të mësuar çfarë e shkakton migrenën dhe shpesh rezultatet janë befasuese, përcjell dritare.net
"Është një kohë vërtet emocionuese në mjekësinë e dhimbjes së kokës.", më tha Mia Minen, një neurologe dhe shefe e hulumtimit të dhimbjes së kokës në NYU Langone.
E megjithatë entuziazmi brenda komunitetit mjekësor nuk duket se përputhet me kushtet në terren. Të sëmurët nga migrena anulojnë planet dhe ndihen fajtorë për këtë. Ata lëngojnë të sëmurë dhe nëse nuk munden, ecin gjatë ditës së punës si zombie. Në një sondazh të vitit 2019, rreth 30 për qind e pjesëmarrësve me migrenë episodike, sulme që ndodhin në më pak se 15 ditë në muaj thanë se çrregullimi kishte ndikuar negativisht në karrierën e tyre. Rreth 58 për qind me migrenë kronike, sulme që ndodhin më shpesh se kaq, thanë të njëjtën gjë.
Migrena ende keqkuptohet, duke përfshirë edhe nga njerëzit që merren me këtë sëmundje. "Ne ende nuk kemi një përshkrim të plotë, të saktë se çfarë e shkakton migrenën dhe pse disa njerëz vuajnë më shumë se të tjerët.", tha Elizabeth Loder, një mjeke klinike e dhimbjes së kokës në Brigham and Women's Hospital në Boston dhe një profesoreshë e neurologjisë në Shkollën Mjekësore të Harvardit. Pavarësisht progresit shkencor, fushatave ndërgjegjësuese dhe kujtimeve të shpeshta se migrena është një çrregullim neurologjik dhe jo “vetëm dhimbje koke”, shumë shpesh, ajo nuk trajtohet me kujdesin mjekësor që kërkon. Po, është koha më e mirë në histori për të pasur migrenë. Thjesht nuk diket kështu.
Njerëzit kanë vuajtur nga migrena ndoshta për aq kohë sa ne kemi pasur tru. Siç argumenton historiania Katherine Foxhall në librin e saj të vitit 2019, "Migrena: Një histori": “Shumë dëshmi sugjerojnë se migrena ishte marrë seriozisht si në literaturën mjekësore ashtu edhe në atë laike përgjatë periudhave klasike, mesjetare dhe moderne si një çrregullim serioz që kërkon trajtim të shpejtë dhe të qëndrueshëm.” Vetëm në shekullin e 18-të, kur profesionistët e mjekësisë e lidhën migrenën me "çrregullime nervore" të tjera si histeria, ajo u pa si karakteristikë e ndjeshmërisë, feminitetit, punës së tepërt dhe dështimit moral e personal." Shoqata vazhdoi, më tha Stephen Silberstein, drejtori i qendrës së dhimbjes së kokës në Universitetin Thomas Jefferson. Kur Silberstein filloi stërvitjen e tij në vitet 1960, "askush nuk foli për migrenën në shkollën e mjekësisë.", më tha ai. Mjekët ende besonin se migrena ishte "çrregullim i grave neurotike".
Trajtimet e para me ilaçe për migrenën u shfaqën në vitet 1920 dhe ato u zbuluan disi rastësisht: Mjekët zbuluan se ergotamina, një ilaç që përdoret për të stimuluar kontraktimet në lindje dhe për të kontrolluar gjakderdhjen pas lindjes, gjithashtu lehtësonte migrenën. Ilaçi shtrëngonte enët e gjakut në tru, kështu që mjekët supozuan se migrena ishte një çrregullim vaskular, simptomat e shkaktuara nga ndryshimet në rrjedhën e gjakut dhe enët e përflakura. Në vitet 1960, një mjek që studionte efektivitetin e një medikamenti për zemrën vuri re se një nga pjesëmarrësit e tij përjetoi sulme migrene më rrallë se më parë; një dekadë më vonë, FDA-ja miratoi atë klasë ilaç, të quajtur beta-blockers, si një trajtim parandalues.
Gjërat ndryshuan në vitet 1990, kur triptanët, një klasë e re barnash e krijuar posaçërisht për migrenën, u bënë të disponueshme. Triptanët ishin shpesh më efektivë dhe më të shpejtë në lehtësimin e dhimbjeve të migrenës sesa ilaçet e mëparshme, megjithëse efektet nuk zgjatën aq gjatë. Në të njëjtën kohë, studimet gjenetike zbuluan se migrena shpesh është e trashëgueshme. Ndërkohë, teknologjia e re e imazhit të trurit i lejoi studiuesit të vëzhgonin migrenën në kohë reale. Ai tregoi se, megjithëse enët e gjakut mund të inflamohen gjatë një sulmi dhe të çojnë në dhimbje, migrena nuk është rreptësishtë një çrregullim vaskular. Kaosi vjen nga brenda sistemit nervor: Përshkrimi më i mirë i shkencëtarëve është se nervi trigeminal, i cili ofron ndjesi në fytyrë, stimulohet, gjë që nxit qelizat në tru të lëshojnë neurotransmetues që prodhojnë dhimbje koke. Se si nervi shqetësohet mbetet e paqartë.
Vitet e fundit të mjekësisë kundër migrenës janë ndier përsëri si vitet '90. Në vitin 2018, FDA-ja miratoi një injeksion mujor që parandalon migrenën duke rregulluar CGRP, një neurotransmetues që dihet se rritet gjatë sulmeve. Për 40 për qind të njerëzve me migrenë kronike që marrin pjesë në një provë klinike, trajtimi përgjysmoi ditët e tyre mujore të migrenës. Mjete të ngjashme u ndoqën; Lady Gaga, e cila ka vuajtur për një kohë të gjatë nga migrena, u shfaq në një reklamë këtë verë për të miratuar pilulën bllokuese të CGRP të Pfizer dhe CEO i kompanisë nisi një fushatë ndërgjegjësimi për migrenën në fillim të këtij muaji. Kanë dalë prova të forta se terapia konjitive e sjelljes dhe teknikat e relaksimit të përshtatura për migrenën mund të jenë të dobishme si pjesë e një plani më të madh trajtimi. FDA-ja ka pastruar disa pajisje të dizajnuara për të frenuar migrenën duke ofruar stimulim të butë elektrik.
Studiuesit janë ende, edhe sot e kësaj dite, duke bërë përparim në identifikimin e shkaktarëve të migrenës. Ekspertët bien dakord për shumë shkaktarë të zakonshëm, të tilla si anashkalimi i vakteve, pak gjumë, gjumi i tepërt, stresi, ulja nga stresi dhe ndryshimet hormonale të lidhura me menstruacionet ose menopauzën. Ata po kuptojnë gjithashtu se disa besime të mbajtura prej kohësh për shkaktarët mund të jenë krejtësisht të gabuara. MSG, për shembull, ndoshta nuk shkakton migrenë; Ndryshimet në presionin e ajrit nuk e bëjnë këtë aq shpesh sa mendojnë shumë njerëz që kanë migrenë.
Disa shkaktarë të supozuar mund të jenë në fakt shenja të një migrene të afërt. Shumica e të sëmurëve nga migrena përjetojnë diçka që quhet faza e parakohshme, e cila mund të zgjasë për disa orë ose ditë përpara se të fillojë dhimbja e kokës dhe të ketë grupin e vet të simptomave, duke përfshirë dëshirat për ushqim. Ne që vuajmë nga migrena këshillohemi shpesh të heqim dorë nga çokollata.
“Kur ju dhemb koka, ju fajësoni çokollatën, edhe pse migrena ju bëri të hani çokollatën”, tha Silberstein. "Unë gjithmonë u them njerëzve, nëse ata mendojnë se kanë migrenë, hanë një copë çokollatë. Ka më shumë gjasa të bëjë mirë sesa dëm."
Këshilla e Silberstein më dukej si blasfemi absolute. Unë besoja se çokollata është një shkas i pamëshirshëm. Ndoshta nuk duhej të mbështetesha në udhëzime të përgjithshme në internet, edhe pse ato vinin nga institucione mjekësore me reputacion. Por i isha kthyer internetit sepse nuk mendoja se migrena ime kërkonte një vizitë te një specialist. Sipas Fondacionit Amerikan të Migrenës, shumica e njerëzve që kanë migrenë nuk konsultohen kurrë me një mjek për të marrë diagnozën dhe trajtimin e duhur.
Shumë të sëmurë nga migrena mbështeten te qetësuesit e dhimbjes që merren pa recetë, duke përfshirë edhe mua. Vite më parë, mjeku i familjes më përshkroi një sprej nazal triptan. Ai më bëri më keq dhe hoqa dorë vetëm pas disa përdorimeve.
Kur triptanët dhe truket dështojnë, disa njerëz përpiqen të parandalojnë migrenën duke shmangur shkaktarët. Mos rrini zgjuar shumë vonë dhe mos flini shumë. Mos pini verë të kuqe. Hidhe poshtë atë Snickers. Kjo strategji shmangieje "ndërhyn në cilësinë e jetës së tyre në shumë raste.", tha Loder, dhe ndoshta nuk i ndalon sulmet. Njerëzit mund të përfundojnë duke e përvetësuar idenë e shekullit të 18-të se migrena është një dështim personal dhe jo një sëmundje.
Keqkuptimet rreth migrenës, të kombinuara me padukshmërinë e saj, e bëjnë çrregullimin të lehtë për t'u stigmatizuar. Autorët e një studimi të vitit 2021 zbuluan se, krahasuar me epilepsinë, një çrregullim neurologjik me një manifestim fizik, "njerëzit me migrenë kronike shihen si më pak të besueshëm, më pak të prirur të përpiqen më shumë dhe kanë më shumë gjasa të keqpërdoren". Ndoshta si rezultat, shumë njerëz ndiejnë presion për ta mposhtur atë.
Përpara se të raportoja këtë histori, nuk kisha menduar kurrë ta quaja migrenën time një çrregullim neurologjik. Migrena ishte pikërisht kjo gjë me të cilën unë kam jetuar për më shumë se një dekadë dhe e kisha pranuar si një pjesë fatkeqe të ekzistencës sime. Vetëm Excedrini im dhe unë, së bashku përgjithmonë, duke kaluar ditët të përhumbur. Sulmet filluan në adoleshencë, në të njëjtën kohë kur epilepsia e fëmijërisë u zhduk në mënyrë misterioze. Nuk mora kurrë një shpjegim për krizat e mia, pavarësisht nga mjekimi i përditshëm me vite dhe EEG-të e panumërta.
Të gjithë ekspertët me të cilët fola “u tmerruan” kur u tregova për migrenën dhe mënyrën se si e menaxhoj. U premtova se do të lija një takim me një specialist. Para se ta mbyllnim telefonin, Silberstein më tha: "Vendos një pako të ftohtë në qafë dhe më pas një jastëk ngrohjeje, 15 minuta në mënyrë të alternuar. Do të largojë migrenën." Ai më tha se studiuesit po zhvillojnë një pajisje që e bën këtë, por mënyra e modës së vjetër mund të jetë efektive. Në këtë pikë, kabineti im i kurioziteteve po shpërbëhet, menteshënat e tij kërcasin nga përdorimi i tepërt. Tashmë po rimendoj gjithë jetën që kalova dhe do kaloj me migrenë, kështu që mund ta provoj edhe këtë./K.C/dritare.net
