Emri i saj shkencor është bima e bletës, siç i thotë populli. Është një bimë aromatike, medicinale dhe e rëndësishme për bletarinë. Emrin e ka marrë nga fakti që bletarët e përdorin kur duan të tërheqin bletët.
Sot, dorëzonja kultivohet si për vajin esencial, ashtu edhe për ilaçin që mban. Sipas përshkrimit taksonomik, dorëzonja i përket familjes Lamiaceae dhe species Melissa officinalis L. Është bimë shumëvjeçare, me kërcell katërkëndor, shumëdegëzues, 40-80 cm e lartë. Ka gjethe të mëdha, ovale, pak të dhëmbëzuara me një aromë të ëmbël limoni. Lulet e saj janë të bardha ose rozë. Ka disa varietete, nga të cilat më të famshmet janë Yevtika dhe Krumtsanka ruse, vaji esencial i të cilave përmban rreth 80% citral.
Dorëzonjat lulëzojnë si në zonat e ngrohta ashtu edhe në të ftohta, ndërsa më të përshtatshmet janë zonat gjysmë malore me dimër të butë, verë të freskët dhe me orientim meridian. Mbjelljet e dorëzonjës kryhen në dy stinë, në vjeshtë dhe pranverë. Sezoni më i mirë, është vjeshta pas shirave të parë. Mbjellja si e fidanëve ashtu edhe e degëve bëhet me makina mbjellëse.
Gjethet e saj konsiderohen të kenë veti tonike dhe antispazmatike. Konsumimi i lëngut të tyre të zier vepron kundër sëmundjeve nervore, hipokondrive, histerisë, vertigos, katarrës kronike dhe reumatizmës. Vaji esencial i saj përdoret kryesisht në parfumeri, në përgatitjen e pijeve joalkoolike dhe në fund si përbërës në pije joalkoolike. Përdoret edhe në farmaceutikë si antimikrobik sepse përmban një sasi të madhe citrali, ndaj të cilit janë të ndjeshëm shumë mikroorganizma.
Edhe sot dorëzonja ka të bëjë me mjekësinë tradicionale me vetitë e saj të shumta, kryesisht në trajtimin e çrregullimeve të sistemit nervor./K.C/dritare.net
