Gjithçka që duhet të dini/ Azerbajxhani shpall zyrtarisht luftën, Armenia mobilizon të gjithë ushtrinë
E Diel 27 Shtator 2020, 21:09
Dritare.net
Parlamenti i Azerbajxhanit ka shpallur një gjendje lufte dhe shtetrrethimi në disa rajone pas konfliktit Nagorno-Karabak.
Nga DW
Armenia dhe Azerbajxhani të dielën akuzuan njëri-tjetrin për ringjalljen e konfliktit të tyre me dekada në enklavën e Nago-Karabakut pasi dhuna e re shpërtheu në rajonin e shkëputur.
Dhuna më e rëndë në rajon që nga viti 2016 ka ngritur mundësinë e një lufte të re në një zonë që po ziej për dekada.
Të paktën 23 njerëz - si civilë ashtu edhe ushtarakë - kanë vdekur në luftimet që shpërthyen të dielën midis forcave Azerbajxhanase dhe rebelëve armenë në rajonin e shkëputur Nagorny Karabag, thanë zyrtarët.
Zyrtarët rebelë thanë se 16 trupa të tyre ishin vrarë, dhe si Baku ashtu edhe Jerevani raportuan gjithashtu viktima civile, ashtu si Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq (ICRC).
Kryeministri armen Nikol Pashinyan njoftoi në një fjalim televiziv se "regjimi autoritar i Azerbajxhanit edhe një herë i shpalli luftë popullit armen".
"Ne jemi në prag të një lufte të shkallës së plotë në Kaukazin e Jugut, e cila mund të ketë pasoja të paparashikueshme," shtoi ai. "Ne jemi gati për këtë luftë."
Pashiani foli gjithashtu me Vladimir Putinin rus, me Putinin që shprehu "shqetësim serioz" rreth përshkallëzimit. Rusia mban një bazë ushtarake në Armeni dhe shihet si një aleat i Jerevanit. Të dy Armenia dhe Azerbajxhani janë ish republika Sovjetike.
Turqia, ndërkohë, konsiderohet një aleate e Azerbajxhanit dhe ka kritikuar ashpër qeverinë armene.
Në një deklaratë të postuar në Tëitter pas një telefonate me Presidentin Azerbajxhan Ilham Aliyev, Presidenti turk Tayyip Erdogan i bëri thirrje popullit Armen të qëndrojë kundër udhëheqësve të cilët ai tha se "po i tërhiqnin ata drejt katastrofës", përpara se të shtonte se solidariteti i Ankarasë me Baku do vazhdojë gjithnjë e më shumë.
Lufta e armëve, lufta e fjalëve
Ministria e Mbrojtjes e Armenisë akuzoi Azerbajxhanin për fillimin e një fushate bombardimesh kundër caqeve civile. Jerevani tha se ushtria u përgjigj duke rrëzuar katër nga helikopterët ushtarakë të Azerbajxhanit, si dhe 15 dronë dhe 10 tanke, një pretendim që Ministria e Mbrojtjes e Azerbajxhanit e mohoi.
"E gjithë përgjegjësia për këtë qëndron te udhëheqja ushtarako-politike e Azerbajxhanit," këmbënguli një zëdhënës i Ministrisë Armene të Mbrojtjes.
Azerbajxhani, ndërkohë, akuzoi forcat armene për ndërmarrjen e sulmeve "të qëllimshme dhe të shënjestruara" ndaj Nago-Karabakut.
"Ka njoftime për të vdekur dhe të plagosur midis civilëve dhe ushtarakëve," tha presidenti i Azerbajxhanit. Deri pasdite, Azerbajxhani pretendoi të kishte marrë disa fshatra në rajon. "Ne kemi çliruar gjashtë fshatra - pesë në rrethin Fizuli dhe një në rrethin Jebrail," i tha AFP një zëdhënës i ministrisë.
Irani ka ofruar të ndërmjetësojë midis të dy palëve. Zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme iraniane Saeed Khatibzadeh tha se Teherani po ndiqte dhunën në Kaukazin e Jugut me shumë shqetësim, njoftoi agjencia e lajmeve ISNA.
"Ne u bëjmë thirrje të dy palëve të ushtrojnë përmbajtje, t'i japin fund konfliktit menjëherë dhe të rifillojnë negociatat," tha ai, ndërsa ofroi mbështetjen e Teheranit për të punuar drejt një rezolute.
Njoftohet ligji ushtarak
Autoritetet në Nago-Karabak thanë se qyteti i Stepanakert është bombarduar dhe u bëri thirrje banorëve të sigurohen. Shtëpi të shumta në fshatra janë shkatërruar, me lëndime të raportuara.
Rajoni i shkëputur deklaroi menjëherë "ligjin ushtarak dhe mobilizimin e plotë ushtarak", tha presidenti i Karabakut Araik Harutyunyan në një seancë urgjente të parlamentit. Ai tha se ata që ishin përgjegjës për shërbimin ushtarak ishin thirrur në detyrë.
Presidenti i Këshillit Evropian Charles Michel tha se dhuna e ripërtërirë ishte "shqetësimi më serioz" dhe bëri thirrje për t'i dhënë fund luftimeve.
"Një kthim i menjëhershëm në negociata, pa parakushte, është mënyra e vetme ", shkroi ai në Tëitter.
Ministri i Jashtëm gjerman Heiko Maas gjithashtu kërkoi një kthim në kanalet diplomatike.
"Unë u bëj thirrje të dy palëve në konflikt të ndërpresin menjëherë të gjitha luftimet dhe veçanërisht bombardimet e fshatrave dhe qyteteve," tha ai, sipas Ministrisë së Jashtme në Berlin.
Muaj tensioni
Silvia Stöber, një gazetare dhe eksperte në rajonin e Kaukazit, i tha DË se të dy palët ishin përgatitur për një përshkallëzim si kjo për muaj me radhë.
Ajo fajësoi përkeqësimin e situatës ekonomike në të dy vendet për shpërthimin, por tha se përfshirja ndërkombëtare ndoshta luajti një rol.
"Udhëheqja e Azerbajxhanit mund të ndihet më e motivuar për të përshkallëzuar të gjithë situatën" për shkak të rritjes së mbështetjes nga aleati i saj Turqia, ndërsa importimi i armëve ruse në Armeni do të thotë se "duket si një konflikt që [do të shkojë] më tej," shtoi Stöber .
Gjatë bekimit të tij në mesditë nga Sheshi i Shën Pjetrit, Papa Françesku u kërkoi të dy palëve të bënin "gjeste konkrete të vullnetit të mirë dhe vëllazërisë" në mënyrë që të zgjidhnin mosmarrëveshjet e tyre pa përdorimin e forcës.
Turqia u zotua për mbështetje të plotë për Baku dhe i bëri thirrje Armenisë të heqë dorë nga "agresioni" i saj.
"Ne do të mbështesim vëllezërit tanë Azerbajxhanas me të gjitha mjetet tona në luftën e tyre për të mbrojtur integritetin e tyre territorial," tha Ministri turk i Mbrojtjes Hulusi Akar në një deklaratë.
Pse ka tensione?
Armenia dhe Azerbajxhani janë përfshirë në një mosmarrëveshje që nga rënia e Bashkimit Sovjetik dhe ishin përfshirë në konflikte kufitare në fillim të këtij viti.
Dhuna shpërtheu për herë të parë në rajon kur armenët etnikë morën Karabagun nga Azerbajxhani në vitet 1990. Rreth 30,000 njerëz u vranë gjatë luftës.
Një armëpushim, i cili u nënshkrua në 1994, kryesisht i dha fund konfliktit në shkallë të plotë, por bisedimet e paqes të ndërmjetësuara nga Franca, Rusia dhe Shtetet e Bashkuara u shkatërruan në 2010.
Azerbajxhani ka bërë kërcënime të përsëritura për të rimarrë rajonin me forcë. Megjithëse rajoni deklaroi pavarësinë, ajo varet shumë nga mbështetja armene dhe Armenia ka deklaruar se do të mbrojë territorin ushtarakisht./ Përktheu Isa Myzyraj -Dritare.net
